در راستای اهداف ترویج صنعتی و معرفی توانمندی‌های فناوری نانو ایران و جهان به جامعه صنعتی کشور، دوره صنعتی فناوری نانو در حوزه بهداشت و سلامت، در قالب سلسله وبینارها و جلسات آنلاین و با حضور محققان و فناوران فعال در این حوزه، با حمایت ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، در تاریخ ۱۹ تیر، ۲۶ تیر و ۲ مرداد ۱۳۹۹، طبق برنامه از پیش اعلام‌شده، برگزار شد.
دوره صنعتی فناوری نانو در «حوزه بهداشت و سلامت» برگزار شد
در ارائه آغازین دوره، مهندس محسن دوستکام، مدیر بخش سلامت، دارو و پزشکی ستاد نانو، ضمن بیان مطالبی پیرامون محصولات فناوری نانو در حوزه سلامت و بهداشت، و بازار و نحوه تجاری‌سازی نانوداروها و مکمل‌ها، به تبیین برنامه‌های حمایتی و صنعتی ستاد نانو جهت پیشرفت فناوری نانو در کشور پرداخت.
سپس دکتر مهدی آدابی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران و مدیر عامل شرکت رستاک سپهر نوتریکا، با موضوع فناوری نانو و بهبود کیفیت و سلامت مواد غذایی، به توضیح دغدغه‌های مطرح پیرامون سلامت و بهداشت غذایی و فواید فناوری نانو و نانومواد در رسانش هوشمند غذاهای فراسودمند پرداخت و موارد متعدد استفاده و کاربردهای فناوری نانو در انواع مواد غذایی در جهان با برندهای مختلف را معرفی نمود. خواص ضدالتهابی، کاهش دوز مصرف، کاهش طعم و مزه بد، افزایش نیمه عمر و افزایش پایداری و زیست فراهمی از جمله فواید ذکر شده در محصولات غذایی بهداشتی و مبتنی بر فناوری نانو در جهان بود که آدابی به توضیح آن پرداخت.
با توجه به شیوع کرونا و لزوم استفاده از ماسک‌های تنفسی، مهندس نادر نادری، مدیرعامل شرکت فناوران نانومقیاس، به‌عنوان یکی از شرکت‌های برتر فناوری نانو در حوزه تجهیزات و محصولات مرتبط با نانوالیاف، فیلتر و ماسک، به مبحث ماسک‌های تنفسی نانو پرداخت. وی با توضیح اهمیت توجه به میزان افت فشار و میزان تنفس‌پذیری ماسک، برتری ماسک‌های تنفسی نانویی را بیان نموده و استاندادهای حوزه سلامت در جهان در این باره را تشریح نمود. وی ضمن توضیح تنوع ماسک‌های تنفسی، تفاوت‌ها و شباهت‌ها پیرامون ماسک‌هایی همچون ماسک‌های FFP1 و FFP2 و N95 و N99 & FFP3 و P3 و N100، رابیان نمود. همچنین در این ارائه، اهمیت توجه به معیارهایی همچون بازده فیلتراسیون ذرات PFE یا PARTICLE FILTRATION EFFICIENCY) و بازده فیلتراسیون باکتری برای ذرات ۱۰۰ نانومتری (BFE یا BACTERIAL FILTRATION EFFICIENCY) در ماسک‌های تنفسی تشریح شد. به‌عنوان مثال مشخص شد که برای ذراتی با ابعاد ۳۰۰ نانومتر، در عبور از ماسک‌هایی همچون ماسک‌های (FFP1 یا FILTERING FACE PIECE P1)، حداقل فیلتراسون ۸۰ درصد لازم است. در ابعاد حدود ۳۰۰ نانومتر بیشترین میزان نفوذ ذرات به ماسک گزارش شده است که ممانعت ماسک‌های نانویی دربرابر آن زیاد است و این در حالی‌است که زیر این ابعاد، عملا به‌دلایلی از جمله حرکت براونی و کاتوره‌ای ذرات، احتمال ورود ذرات مجددا کاهش می‌یابد.
پس از این ارائه، مهندس کیوان دبیر، مدیر اجرایی شرکت زیست ابزار پژوهان، پیرامون کیت‌های تشخیص سریع پزشکی به ارائه مطالب پرداخت و سپس دکتر بهاری‌فر، مدیر فنی شرکت زیست‌ابزار پژوهان، پیرامون بحث‌های فنی و تحقیق و توسعه شرکت زیست‌ابزار پژوهان، توضیحات تکمیلی را ارائه داد. شایان ذکر است که شرکت زیست ابزار پژوهان با بهره‌گیری از فناوری نانو، در حال حاضر، کیت‌های تشخیص سریع مانند کیت‌های تشخیص سریع بارداری، کیت تشخیص سریع مورفین، آمفتامین و متامفتامین تولید می‌کند. به‌دلیل مساحت سطحی زیاد نانوذرات مورد استفاده در این کیت‌ها، زیرلایه موجود در این محصول می‌تواند توسط آنتی‌بادی‌های متفاوت عامل‌دار شود که منجر به حساسیت بیشتر آزمون می‌شود. نانوذرات به‌دلیل اندازه‌های کوچک می‌توانند به‌راحتی در میان تخلخل‌های نیترو سلولز حرکت کرده و به خط آزمون برسند که این مهم برای استفاده در آزمون تشخیص سریع ضروری است. در راستای فرایندهای تشخیص پزشکی، این شرکت قادر به تولید محصولات و دستگاه‌ها در این حوزه است که از جمله آن می‌توان به کیت تشخیص سریع بارداری، کیت تشخیص سریع مورفین، آمفتامین و مت‌آمفتامین، سرم تشخیص تخمک‌گذاری، کیت‌های تاییدی استخراج همزمان انواع مواد مخدر مبتنی بر نانوذرات، دستگاه خودکار استخراج مواد مخدر، کیت‌های تخلیص اسیدهای نوکلئیک، دستگاه خودکار تخلیص و تشخیص ملکولی و دستگاه خودکار ایمنوآنالایزر مبتنی بر نانوفیبره اشاره کرد.
در این دوره، مهندس محمدحسین سیفی، کارشناس حوزه تجهیزات پزشکی و سلامت ستاد نانو نیز به موضوع تجاری‌سازی تجهیزات پزشکی و ادوات تشخیصی پرداخت. تشریح بازار جهانی محصولات آرایشی و بهداشتی به تفکیک مناطق، بررسی روند بازار جهانی محصولات بهداشتی و مراقبت از پوست، کاربرد فناوری نانو در محصولات بهداشتی و آرایشی و سلامت محور و نانومواد مورد استفاده در هر یک، بررسی محصولات ۱۰ برند پیشرو محصولات آرایشی و بهداشتی در جهان و پتانسیل‌ها و محصولات صنعتی فناوری نانو در کشور، از جمله محورهای صحبت‌های سیفی در این دوره بود.
در ادامه دکتر نیلوفر ناظری، مدیر تحقیق و توسعه شرکت توسعه فناوری ویستا اکسیر، به معرفی محصولات فناوری نانو ساخت ایران و تشریح فواید و کاربردهای هر یک از آن‌ها پرداخت. از این طریق محصولات حوزه بهداشت و سلامت که دارای گواهی‌نامه نانومقیاس صنعتی بوده و در مقیاس صنعتی به بازار عرضه شده‌اند، به علاقه‌مندان معرفی شد.
همچنین مهندس منصور همتی، رئیس هیئت‌مدیره شرکت نانوپوشش فلز، با موضوع کاربردهای فناوری نانو در ضدعفونیکنندهها، به ارائه مباحث مطرح در این محصولات پرداخت. همتی با اشاره به اینکه استفاده از ضدعفونیکنندهها با شیوع کرونا، اهمیت زیادی پیدا کرده است، بر لزوم توجه به ضدعفونی کردن سطوح و دست‌ها، تأکید نمود. وی در بیان عملکرد ضدعفونی‌کننده‌های نانویی شرکت اظهار داشت که نانوضدعفونی‌کننده‌های نانوبیوساید، از طریق ایجاد فیلم بروی سطوح، فیلترها و ممبران‌ها (غشاها)، علاوه بر جلوگیری از رشد میکروارگانیزم‌ها باعث می‌شوند تا آب خروجی در تماس با فیلم تشکیل شده بر روی فیلتر کربنی یا شنی عاری از میکروب شود.
در ادامه دوره صنعتی کاربردهای فناوری نانو در حوزه بهداشت و سلامت، دکتر محمدرضا سعادت، مدیر مارکت، فروش و صادرات شرکت اکسیرنانوسینا، با مبحث داروهای بر پایه فناوری نانو، به ارائه مطالب پرداخت. ژل موضعی درمان سالک (سیناآمفولیش)، کپسول سیناکورکومین و نانوداروی ضدسرطان (سینادوکسوزوم)، از جمله محصولات مهم این شرکت است که نحوه ساخت و عملکرد این‌گونه محصولات به علاقه‌مندان عرضه شد. به گفته وی، ژل موضعی درمان سالک (سیناآمفولیش)، در درمان بیماری سالک و بیماری‌های قارچی موضعی مؤثر است و باعث کاهش فعالیت‌های میکروبی در اثر مصرف دارو و عوارض کمتر دارو و قیمت تمام شده پایین‌تر نسبت به داروهای مرسوم سالک می‌شود. همچنین محصول سینادوکسوزوم حاوی دوروکسوروبیسین هیدروکلراید لیپوزمال است که باعث کاهش عوارض جانبی دوکسوروبیسین می‌شود و در درمان سرطان‌های مختلفی به کار می‌رود. این نانودارو، با توجه کارایی بالایی که به‌علت ماهیت لیپوزومال خود دارد، در سرطان‌های متاستاتیک متعددی نظیر سرطان‌های متاستاتیک سینه و تخمدان و همچنین در مولتیپل می‌لوما و کاپوسی سارکومای بیماران مبتلا به ایدز اثر قابل توجهی دارد. دکتر سعادت به فناوری سیناکورکومین نیز اشاره کرد و اظهار داشت که قراردادن کورکومین در نانومیسل‌های داروی مکمل سیناکورکومین، باعث انحلال و پخش آن در آب و ایجاد قابلیت جذب کورکومین توسط بدن می‌شود. به‌طور کلی مهم‌ترین اثرات بیولوژیکی زردچوبه و کورکومین اثرات ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و پیشگیری کننده از سرطان است که خواصی همچون بهبوددهنده عملکرد کبد و دستگاه گوارش، درمان کمکی دیابت، ترمیم‌کننده بافت‌های آسیب‌دیده، کاهش دهنده عوارض شیمی درمانی، جلوگیری‌کننده از تشکیل لخته در عروق، کمک به درمان آلزایمر و پارکینسون و پایین‌آورنده کلسترول است.
دکتر اشرف‌السادات حاتمیان، عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران و عضو هیئت‌مدیره شرکت مبتکران پاکفن، با موضوع نسل جدید ضدعفونیکنندهها، به ارائه توضیحات پرداخت و به کاربردهای فناوری نانو در رهایش دارو، تشخیص، تصویربرداری، درمان و بیومواد (مواد زیستی نانو) اشاره کرد. همچنین نحوه ساخت ضدعفونیکنندهها و انواع روش‌های موجود به‌صورت آزمایشگاهی و صنعتی توضیح داده شد.
در این دوره، مهندس علیرضا هدایتی‌منش، مدیر بازرگانی شرکت کیمیا شیمی سهند، به کاربردهای فناوری نانو در صنعت شوینده‌ها پرداخت. محلول پاک‌کننده سطوح استیل، اسپری پاک‌کننده تبلت و موبایل، اسپری پاک‌کننده صفحات نمایش LED , LCD، محلول شوینده بدنه خودرو بدون استفاده از آب، محلول شوینده موتورخودرو بدون استفاده از آب، محلول پاک‌کننده چند‌منظوره و اسپری پاک‌کننده شیشه از جمله محصولات این شرکت است که مواد مصرفی جهت تولید این شوینده‌ها و ویژگی‌های حاصل از آن، به حاضران توضیح داده شد.
سپس دکتر نریمان اکبری، معاون مدیر عامل شرکت کیتوتک، محصولات ترمیمی زخم بر پایه فناوری نانو را بیان نمود. شایان ذکر است که شرکت کیتوتک، یک شرکت دانش‌بنیان تولید کننده پانسمان‌های نوین زخم، بندآورنده‌های خون‌ریزی و محلول‌های ضدعفونی‌کننده بر پایه نانوذرات برای اولین‌بار در خاورمیانه است، محصولات ترمیمی شرکت کیتوتک دارای ۵ ثبت اختراع بین‌المللی از کشورهای انگلستان، آلمان، فرانسه، دانمارک و ایرلند بوده و همچنین ۱۶ ثبت اختراع ملی است.
در بخش پایانی این وبینار صنعتی، دکتر مریم مهاجری، مدیرعامل شرکت فناوری نانو دارو البرز، به‌عنوان آخرین موضوع ارائه، به تبیین کاربردهای نانوحاملها در صنعت دارو پرداخت. کاربرد نانوذراتی همچون نانوذرات مغناطیسی و هیدروژل توضیح داده شد و شرایط قرارگیری نانوذره در محلول حاوی دارو از جمله تغییر شرایط فیزیکی و فشار اسمزی، نشان داده شد. شایان ذکر است که محصولات شرکت البرز نانودارو بیشتر متمرکز بر نانوحامل‌های آبی متمرکز بوده و بیش از یازده مدل از این‌گونه نانوحاملها در شرکت مورد تحقیق و بررسی و تولید قرار گرفته است.
در پایان هر ارائه، حاضران به بیان دیدگاه‌ها و پرسش و پاسخ پرداختند و نظرات خود را اعلام نمودند. در پایان سلسله وبینارها نیز، برای کلیه شرکت‌کنندگان، گواهی پایان دوره از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو صادر شد. این دوره در روز یکشنبه ۵ مرداد ۹۹، با اجرای نخست لایوتور مجازی از نمایشگاه توانمندی‌های صنعتی فناوری نانو پایان یافت.
شایان ذکر است کلیه علاقه‌مندانی که تمایل به دریافت فایل‌ها و ویدیوهای این دوره صنعتی و نیز مجموعه‌های تهیه شده ویدیویی از دوره‌های آموزشی صنعتی فناوری نانو در گذشته را دارند، می‌توانند از طریق IPS@nano.ir مکاتبه نموده و یا با شماره تلفن ۰۹۱۹۰۳۹۹۰۶۱ تماس حاصل نمایند.
