کدام نانومواد بیشترین انتشارات را در سال ۲۰۱۹ داشته‌اند؟

گرافن همانند سال‌های گذشته بیشترین سهم (۳۰ درصد) از مقالات نانو را به خود اختصاص داده است. نانوکامپوزیت‌ها و نانولوله‌ها در رده بعدی قرار دارند. بیشترین رشد سالانه نیز متوجه گرافین و نانوسیالات بوده است.

مطابق استاندارد ISO/TS 80004 عنوان نانومواد به موادی اطلاق می‌شود که حداقل یک بعد آن‌ها در مقیاس نانومتر (ترجیحا ۱ الی ۱۰۰ نانومتر) باشد یا ساختار درونی یا سطحی نانومقیاس داشته باشد. نانومواد ساختار و مورفولوژی‌های مختلفی دارند که همین تغییر ساختار و سایز بر خواص آن‌ها تاثیر مستقیم دارد. علاوه‌بر دسته‌بندی بر اساس بعد نانومتری، نانومواد بر اساس مورفولوژی هم به دسته‌های کوچک‌تری تقسیم می‌شوند از قبیل نانولوله، نانومیله، نانوصفحه، نانوکره و… که این دسته‌بندی‌ها و جزئیات آن‌ها در بانک نانومواد استت نانو ذکر شده است.

بر اساس بررسی آماری سالانه استت نانو، نزدیک به ۱۹۰ هزار مقاله مرتبط با فناوری نانو در سال ۲۰۱۹ در بانک داده Web of Science نمایه شدند. از این تعداد ۳۴۶۵۰ مقاله یعنی حدود ۳۰ درصد از مقالات مربوط به گرافن می‌شود که در بازه زمانی ده ساله پس از اعطای جایزه نوبل به خاطر سنتز و کشف خواص گرافن با سرعت چشمگیری رشد کرد؛ هرچند رشد سالانه مقالات این نانوماده از ۴۰ درصد در سال ۲۰۱۴ به ۱۲ درصد در سال ۲۰۱۹ رسیده است. پس از گرافن، نانوکامپوزیت‌ها و نانولوله‌ها با ۲۲ و ۱۷ درصد بیشترین سهم از مقالات نانوی ۲۰۱۹ را دارند. نانومواد/مورفولوژی‌هایی مانند نانوفوم و nanoonion و بروفین هم کمترین تعداد مقالات را دارند.

گرافین از جمله نانومواد هم‌خانواده گرافن است که از سال ۲۰۱۳ شناسایی شد و با وجود اینکه هنوز مقالات آن اندک است اما بیشترین رشد سالانه (۴۷ درصد) را داشته و از نظر میانگین ارجاعات نیز در سال ۲۰۱۹ جزو نانومواد برتر بوده است. پس از گرافین، نانوسیالات و نانوصفحات (نانوورق‌ها) به ترتیب با ۳۶ و ۲۴ درصد رشد سالانه در سال ۲۰۱۹ در رده‌های بعدی قرار دارند. برخی از نانومواد نیز با افت توجه محققان روبه‌رو شدند و در سه سال گذشته سهم رشد مقالات آن‌ها منفی بوده است که می‌توان به لایه‌های خودآرا، درخت سان‌ها، سیم کوانتومی و چاه کوانتومی اشاره کرد.