در واکسن شرکت فایزر/بایونتک از نانوذرات لیپیدی برای محافظت از هسته اصلی واکسن یعنی mRNA استفاده شده است. اما واقعا ساز و کار این واکسن چگونه است و چطور مصونیت در برابر ویروس کرونا را در بدن ایجاد می‌کند؟
واکسن نانویی فایزر/بایونتک چگونه کار می‌کند؟
شرکت آلمانی بیونتک برای ساخت و آزمایش واکسن ویروس کرونا، موسوم به BNT162b2، با شرکت فایزر همکاری می‌کند. آن‌ها آزمایش بالینی انجام داده‌اند که نشان می‌داد میزان اثربخشی واکسن در جلوگیری از کووید ۱۹ در حدود ۹۵ درصد است.
ویروس SARS-CoV-2 حاوی پروتئین‌هایی است که از آن‌ها برای ورود به سلول‌های انسانی استفاده می‌کند. این پروتئین‌ها که به آن‌ها پروتئین‌های سنبله گفته می‌شود، گزینه‌ای مطلوب برای توسعه واکسن هستند.
شرکت فایزر/بایونتک نیز همانند شرکت مادرنا از mRNA برای تولید پروتئین سنبله استفاده کرده است. در این واکسن از RNA پیام‌رسان که mRNA خوانده می‌شود، استفاده شده است. mRNA ماده ژنتیکی است که سلول‌های ما برای ساخت پروتئین، آن را به‌کار می‌گیرند. این ماده به‌شدت شکننده بوده و در صورت تزریق مستقیم به بدن توسط آنزیم‌های طبیعی از بین می‌روند. فایزر و بایونتک برای محافظت از واکسن خود، mRNA را درون ساختارهای نانوذرات لیپیدی قرار داده‌اند.
پس از تزریق به بدن، ذرات واکسن به سلول‌ها وارد شده و mRNA آزاد می‌شود. سلول‌ها توالی mRNA را می‌خوانند و پروتئین‌های سنبله می‌سازند. در انتهای کار، mRNA حاصل از واکسن توسط سلول از بین می‌رود و هیچ اثر دائمی باقی نمی‌ماند.
پروتئین سنبله تولید شده در بدن، توسط سیستم ایمنی بدن قابل تشخیص هستند. سلول‌های T در بدن، پروتئین سنبله را شناسایی کرده و زنگ هشدار در بدن زده می‌شود و از سایر سلول‌های ایمنی بدن برای مبارزه با عفونت کمک خواسته می‌شود.
سلول‌های ایمنی اقدام به تولید آنتی‌بادی بر ضد این پروتئین‌ها می‌کنند. این آنتی‌بادی‌ها موجب مصونیت بدن در برابر ویروس کرونا می‌شوند. زمانی‌که بدن در معرض ویروس قرار بگیرد، آنتی‌بادی‌ها می‌توانند روی سنبله‌های ویروس کرونا بچسبند و مانع از اتصال ویروس به سلول‌ها شده و از عفونت جلوگیری کنند.
برای اثربخش بودن واکسن شرکت فایزر/بایونتک، باید دوز کافی به بدن برسد. برای این کار به دو تزریق نیاز است که به فاصله ۲۱ روز از یکدیگر، تزریق انجام می‌شود. از آنجا که واکسن بسیار جدید است هنوز مشخص نیست که محافظت و مصونیت ایجاد شده در بدن چه مدت ادامه خواهد داشت.
این امکان وجود دارد که در ماه‌های بعد از واکسیناسیون، تعداد آنتی‌بادی‌ها و سلول‌های T کاهش یابد. اما اطلاعات مربوط به ویروس کرونا برای سال‌ها یا حتی دهه‌ها در سیستم ایمنی بدن وجود خواهد داشت.
لازم به ذکر است که ماه ژوئیه سال جاری میلادی، دولت آمریکا یک قرارداد ۱٫۹ میلیارد دلاری برای دریافت ۱۰۰ میلیون دوز از این واکسن با فایزر/بایونتک امضا کرده که باید تا دسامبر تحویل داده شود.
