تصویب روش استاندارد برای سنجش اندازه و شکل نانوذرات با میکروسکوپ الکترونی عبوری

نود و هشتمین اجلاسیه کمیته ملی استانداردهای فناوری نانو در روز دوشنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۹ به‌صورت مجازی برگزار شد و استاندارد «فناوری نانو – اندازه‌گیری توزیع‌های اندازه و شکل ذرات به‌وسیله میکروسکوپی الکترونی عبوری» تصویب و آماده انتشار شد.

روش‌های مشخصه‌یابی نانوذرات اغلب شامل اندازه، شکل، ساختار سطحی (یا بافت) و شیمی سطح هستند، ولی محدود به این موارد نمی‌شوند‌. این اندازه گیری‌ها همراه با اطلاعات فازی، مانند فاز بلوری، ریخت شناسی ماده را تشکیل می‌دهند‌. میکروسکوپی الکترونی عبوری به‌عنوان یک ابزار استاندارد برای اندازه‌گیری نانومقیاس، اشکال دوبعدی از تصاویر ذرات را ارائه می‌کند‌. گردش کار کلی اندازه‌گیری توزیع اندازه و شکل ذرات در نانومقیاس شامل آماده‌سازی نمونه و فاکتورهای دستگاهی، تصویرگیری، آنالیز ذرات، آنالیز داده‌ها و گزارش‌دهی است‌.
سه نوع توصیف‌گر برای اندازه و شکل در نظر گرفته می‌شوند‌. توصیف‌گرهای اندازه آن‌هایی هستند که به وسیله اندازه گیری‌های خطی و سطحی تعیین می‌شوند‌. توصیف‌گرهای شکل شامل توصیف‌گرهای کشیدگی مانند نسبت دو توصیف‌گر طول و توصیف‌گر زبری می‌شوند که نشان دهنده بی‌نظمی‌های سطحی نانوذرات است‌.

پروتکل میکروسکوپی الکترونی عبوری، بر آنالیز کمی و کیفی کیفیت داده‌ها توسط کاربر تأکید دارد‌. روش‌های دیداری سازی داده‌ها (مانند انحراف باقیمانده و نمودارهای چندک) و همبستگی‌های داده‌ها (همچون جفت‌های توصیفگرهای شکل و اندازه یا آنالیز فرکتال)، می‌توانند شیوه‌های مکملی را برای ارزشیابی و متمایز کردن نمونه‌های آزمون ارائه کند‌. در مجموع سنجه‌های کیفی و کمی به همراه ابزارهای دیداری‌سازی و همبستگی به کاربران کمک می‌کند که پروتکل‌ها را متناسب با اهداف کیفی و کمی آن‌ها تنظیم کنند‌.

نود و هشتمین اجلاسیه کمیته ملی استانداردهای فناوری نانو در روز دوشنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۹ به‌صورت مجازی برگزار شد و استاندارد «فناوری نانو – اندازه‌گیری توزیع‌های اندازه و شکل ذرات به‌وسیله میکروسکوپی الکترونی عبوری» تصویب و آماده انتشار گردید‌.
این استاندارد، چگونگی اندازه‌گیری و آنالیز تصاویر گرفته شده به‌وسیله میکروسکوپی الکترونی، برای دستیابی به توزیع‌های اندازه و شکل در نانومقیاس را مشخص می‌کند. این استاندارد روی دو ویژگی ریخت‌شناسی و توزیع‌های اندازه و شکل، برای نانواشیا گسسته، کلوخه‌ای و انبوهیده تمرکز دارد‌.
این استاندارد ملی با مشارکت متخصصانی از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و کارشناسان ستاد توسعه فناوری نانو تدوین گردید. منبع مورد استفاده برای تدوین آن، استاندارد بین‌المللی ISO ۲۱۳۶۳ می‌باشد که در سال ۲۰۲۰ توسط سازمان بین‌المللی استاندارد (ایزو) منتشر گردیده است.