بررسی‌های صورت گرفته در خصوص حجم بازار چسب‌ها در صنایع مختلف، حکایت از ارزش ۴۷/۶ میلیارد دلاری این بازار در سال ۲۰۱۸ میلادی داشته است. اما کار به همین جا ختم نشده و با توجه به رشد تقاضاهای موجود در صنایع مختلف، این بازار با سرعت قابل توجهی در مسیر گسترش قرار گرفته است. برآوردهای جدیدتری که توسط مراکز مختلف ارائه شده، حکایت از بازار ۵۹/۹۵ تا ۶۳/۲ میلیارد دلاری صنعت چسب و سیلانت در سال ۲۰۲۰ میلادی داشته است.
بازار ۸۷ میلیارد دلاری در انتظار صنعت چسب
مطالعات بازار صورت گرفته، بیانگر آن است که رشد صعودی بازار چسب و سیلانت، اگرچه با افت حدود ۷ درصدی در نتیجه کرونا ویروس روبرو شده، اما با آینده روشنی روبرو خواهد بود. بر همین اساس، بازار ۶۲/۶۴ میلیارد دلاری برای سال جاری میلادی پیش‌بینی شده و حتی با در نظر گرفتن نرخ رشد مرکب سالانه ۴/۹ درصدی، بازار بزرگ ۸۷/۴۷ میلیارد دلاری برای سال ۲۰۲۸ نوید داده شده است.
در میان مناطق مختلف، بازار آسیا و اقیانوسیه (APAC)، بزرگترین و در عین حال بیشترین نرخ رشد را در خصوص چسب و سیلانت به خود اختصاص داده است. ارزش بازار این منطقه در سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ میلادی، به ترتیب چیزی بالغ بر ۲۳/۴۵ و ۲۲/۰۶ میلیارد دلار بوده است. این مبلغ، حکایت از سهم حدوداً ۳۷ درصدی بازار این منطقه در مقایسه با بازار جهانی چسب و سیلانت در سال ۲۰۲۰ دارد. رشد بازار در این منطقه، بیشتر به دلیل رشد اقتصادی و افزایش شدید سرما‌یه‌گذاری‌ها در صنایع بسته‌بندی، خودرو، ساختمان و ساخت‌وساز، پزشکی و الکترونیک می‌باشد.
در راستای این افزایش تقاضای شدید، شرکت‌های مختلف محلی و همینطور بازیگران بین‌المللی، به منظور ارائه قیمت تولید پایین‌تر و قابلیت دسترسی به این بازار، اقدام به راه‌اندازی کارخانجات جدیدی در این منطقه نموده و یا ظرفیت خطوط تولیدی موجود خود را افزایش می‌دهند. برای مثال، در فوریه ۲۰۲۰، شرکت هنکل (Henkel) آلمان رسماً خط تولید جدید خود را با سرمایه ۵۷ میلیون دلاری در هند افتتاح نمود که به دنبال پاسخ به نیاز روزافزون هند است. شکل زیر روند بازار چسب و سیلانت را در منطقه آسیا و اقیانوسیه نشان می‌دهد.
در این بین، چین، ژاپن و هند، عمده دلیل افزایش بازار چسب و سیلانت در این منطقه به شمار می‌روند. به صورت خاص، شرکت‌های ژاپنی مانند «۳M Japan»، آلتکو (Alteco) و سیکا (Sika)، سرمایه‌گذاری‌های مستمری در خصوص فعالیت‌های تحقیق و توسعه و گسترش بازار مربوط به چسب‌ها دارا می‌باشند. همچنین چندین کارخانه در هند و چین، در حال تأسیس یا افزایش ظرفیت تولید می‌باشند.
چسب‌ها به دلیل قابلیت‌های متنوع کارکردی، با استقبال بسیار خوبی توسط صنایع مختلف روبرو شده و همین منجر به رشد قابل توجه بازار آن‌ها و حتی ارائه نوآوری‌های جدید در این صنعت شده است. در این بین، پیشتاز کاربردهای چسب، صنعت «کاغذ و بسته‌بندی» بوده و «ساختمان و ساخت‌وساز»، «صنایع چوبی»، «پزشکی»، «مواد مصرفی دست‌ساز»، «خودرو و حمل‌ونقل» و «چرم و کفش»، از دیگر حوزه‌های پرتقاضا به شمار می‌روند. شکل زیر مقایسه کلی تقاضای جهانی صنایع مختلف برای چسب را در سال ۲۰۲۰ میلادی نشان می‌دهد.
گفتنی است که محرک‌های اصلی در مناطق مختلف، تا حدودی متفاوت بوده است. برای مثال، بازار چسب در آسیا و اقیانوسیه به عنوان منطقه پیشرو، بیشتر تحت تأثیر صنایع ساختمان و ساخت‌وساز، بسته‌بندی و خودرو بوده که تا حدودی تحت تأثیر افزایش جمعیت در این منطقه است. این در حالی است که صنعت پیشرو در بازار آمریکای شمالی، بسته‌بندی است که در نتیجه تغییر سبک زندگی مردم و علاقه آن‌ها به بسته‌بندی‌های منعطف و قابل بازیافت شکل گرفته است. همچنین علاقه شدید به تجهیزات الکترونیکی مختلف مانند تلفن‌های هوشمند، لپ‌تاپ و موارد مشابه، منجر به افزایش تمایل صنعت الکترونیک اروپا به استفاده از چسب‌ها شده است.
از بازیگران کلیدی جهان در صنعت چسب و سیلانت، می‌توان به «۳M»-آمریکا، آرکما (Arcema)-فرانسه، هنکل (Henkel)-آلمان، آشلند (Ashland)-آمریکا، آوری (Avery)-آمریکا، باسف (BASF)-آلمان، اوونیک (Evonik)-آلمان- فولر (Fuller)-آمریکا، «PPG»-آمریکا، «PRM»-آمریکا، سیکا (Sika AG)-سوئیس و واکر (Wacker)-آلمان اشاره نمود.
گفتنی است که سرمایه‌گذاری و گسترش محصولات جدید، همکاری فناورانه، ادغام و تملک شرکت‌ها و همچنین سرمایه‌گذاری مشترک، از استراتژی‌های مهمی است که شرکت‌های فعال در این بازار دنبال می‌کنند. به عنوان مثال در سپتامبر ۲۰۱۹، شرکت سیکا به منظور توسعه بازار خود در چین و آسیا-اقیانوسیه، اقدام به تملک یک شرکت چینی به نام کروو-هنگسین «Crevo-Hengxin» نمود. همچنین در جولای ۲۰۲۰، شرکت آرکما به منظور تقویت جایگاه جهانی خود در خصوص چسب‌های گرم (Hot-melt adhesive)، اقدام به تملک فیکساتی (Fixatti) نمود.
وابستگی بازار داخل به واردات
این فقط بازار بین‌المللی صنعت چسب نیست که با جذابیت بالایی همراه است. بازار داخلی کشور نیز با خلأهای جدی روبرو بوده و همین مسئله، پتانسیل بسیار بالای موجود برای شرکت‌ها و تیم‌های فناور را نشان می‌دهد. در واقع، واردات بخشی از چسب‌های مورد نیاز کشور و یا حتی مواد اولیه مورد نیاز برای این صنعت، می‌تواند با نقش‌آفرینی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور داخلی مرتفع شده و به یک تقاضای صنعتی جدی در کشور پاسخ دهد.
بر اساس اطلاعات مندرج در وبسایت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، در سال ۱۳۹۹، تنها در کد کالای ۳۵۰۶ که مختص چسب‌ها (adhesives) است، مجموعاً ۱۴۲۵۰ تن واردات از کشورهای مختلف ثبت شده که ازش ۲۹/۹ میلیون دلاری داشته است. این مبلغ، با نرخ دلار آزاد ۲۵ هزار تومانی، به معنای ۷۴۷۵ میلیارد ریال خروج سرمایه از کشور بوده که می‌تواند در اختیار تولیدکنندگان داخلی قرار گیرد. اگرچه بخش اعظم این واردات (۱۲/۵ میلیون دلار) از چین بوده، اما نام ۲۵ کشور دیگر، از جمله کشورهای اروپایی، آسیایی و حتی آفریقایی هم در میان کشورهای مبدأ به چشم می‌خورد.
اشاره به این نکته خالی از لطف نیست که میزان واردات کشور در کد نام برده در سال ۱۳۹۰، بیش از ۴۳/۶ میلیون دلار بوده که تا سال ۱۳۹۹، با کاهش ۳۱ درصدی روبرو شده است. احتمالاً بخشی از این کاهش عمده، در نتیجه افزایش نرخ دلار و تلاش شرکت‌های داخلی برای جایگزین نمودن تولید داخل با واردات بوده است.
شایان ذکر است که کد کالای ۳۵۰۶، تمام حجم واردات کشور در حوزه چسب‌ها را نشان نداده و بسیاری از موارد دیگر نیز وجود دارند که در کدهای مختلف و حتی به صورت یک محصول نهایی به کشور وارد می‌شوند. به عنوان مثال، کد ۳۵۰۵۲۰۰۰ که با عنوان چسب‌ها یا «Glues» درج شده، در سال ۹۰ با واردات ۵/۴ میلیون دلاری همراه بوده که در سال ۹۹، به ۲۱۵ هزار دلار کاهش یافته است. نوارچسب (کد ۵۹۰۶۱۰۰۰) با واردات ۴۳۳ هزار دلاری، چسب زخم یا چسب لویکوپلاست (کد ۳۰۰۵۱۰۱۰) با واردات ۴۰۷ هزار دلاری و نوار چسب پوشک (کد ۳۹۱۹۱۰۱۰) با واردات ۲۷۴ هزار دلاری در سال ۱۳۹۹، از دیگر مثال‌های قابل تأمل می‌باشند.
به کمک تلاش برای تولید داخل و با تکیه بر اقتصاد مقاومتی و اعتماد به اکوسیستم فناور کشور، بخش زیادی از این واردات قابلیت جایگزین شدن با تولید داخل داشته و می‌توان از خروج ارز از کشور جلوگیری نمود. این دقیقاً مسئله‌ای است که اینوتن در چالش طرح‌های نوآورانه صنعت چسب هدف قرار داده و در صدد آن است که طرح‌های دارای پتانسیل تجاری و توجیه‌پذیری اقتصادی را برای ورود به بازار، مورد حمایت قرار دهد.
