دکتر وحید صفری فرد، از اساتید دانشگاه علم و صنعت، به تشریح دلایل اعطای جایزه نوبل شیمی ۲۰۲۵ به پروفسور عمر یاغی پرداخت و دستاوردها و پیوندهای علمی او با جهان اسلام را تحلیل کرد.
چرا جایزه نوبل شیمی به فعالیت نانویی عمر یاغی رسید؟
چارچوبهای آلی-فلزی؛ اسفنجی نانویی که جایزه نوبل آفرید
وی با اشاره به سؤال محوری «چرا جایزه نوبل به فعالیت نانویی عمر یاغی رسید؟» توضیح داد: «جایزه نوبل و همچنین جایزه مصطفی که او در سال ۲۰۱۵ دریافت کرد، برای اختراع ترکیباتی پیشرفته به نام «چارچوبهای آلی- فلزی» (MOFs) به او اعطا شد.»
این استاد دانشگاه با بیان ساده این فناوری گفت: «این ترکیبات در واقع مانند یک اسفنج با حفرههای بسیار ریز در ابعاد نانومتر عمل میکنند. این حفرهها توانایی جذب موادی مانند آب، آلایندهها و حتی گازها را با کارایی بسیار بالا دارند.»
کاربردهای انقلابی که جهان را متحول میکند
دکتر صفری فرد به دو کاربرد کلیدی این فناوری که مورد توجه کمیته نوبل قرار گرفته است، اشاره کرد:
جذب آب از هوا: «این فناوری حتی در خشکترین مناطق مانند صحرا میتواند رطوبت هوا را جذب و آن را به آب آشامیدنی تبدیل کند. این یک راهحل مناسب برای بحران جهانی آب است.»
جذب دیاکسید کربن: «این چارچوبها قادرند گاز گلخانهای دیاکسید کربن را از اتمسفر جدا کنند. این فناوری برای مقابله با تغییرات اقلیمی و گرمایش جهانی که آینده بشر را تهدید میکند، حیاتی است.»
وی افزود: «یاغی در سخنرانیهایش تأکید کرده که پس از سالها کار بر روی جنبههای زیباییشناختی این مواد، در دهه اخیر عمدتاً بر کاربردی کردن آنها برای حل مشکلات جامعه متمرکز شده است.»
دانشمندان مسلمان و جایزه مصطفی؛ نشاندهنده ظرفیتهای درخشان
این استاد دانشگاه در پاسخ به سؤال «دانشمندان مسلمان و جایزه مصطفی در چه مسیری حرکت میکنند؟» خاطرنشان کرد: «پروفسور یاغی، که خود فرزند یک خانواده مهاجر فلسطینی است و در ۱۵ سالگی به آمریکا رفت، در سال ۲۰۱۵ به عنوان اولین برنده جایزه مصطفی – که یکی از معتبرترین جوایز جهان اسلام محسوب میشود – شناخته شد و به ایران نیز دعوت شد.»
وی چنین نتیجهگیری کرد: «مسیر یاغی نشان میدهد که دانشمندان مسلمان با تمرکز بر علوم پیشرفتهای مانند فناوری نانو، نه تنها در مرزهای دانش حرکت میکنند، بلکه میتوانند با ارائه راهحلهایی برای بزرگترین چالشهای جهانی، در بالاترین سطوح علمی جهان بدرخشند. کسب جایزه مصطفی توسط او، نویدی برای ظهور چهرههای بیشتر از جهان اسلام در عرصههای بینالمللی بود و امروز دریافت نوبل، تحقق آن نوید است.»
