پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی زابل موفق به سنتز ارزان و سبز نانوذرات اکسید سریم شدند. در فرایند سنتز این نانوذرات از یک نوع گیاه بومی استان سیستان و بلوچستان استفاده شده‌است. نانوذرات سریم اخیراً کاربردهای وسیعی در صنایع تولید لوازم آرایشی و بهداشتی و صنعت خودروسازی یافته‌اند.
تولید نانوذرات اکسید سریم از بیابان‌های سیستان و بلوچستان!
امروزه تمایل به استفاده از نانوذرات با توجه به خواص منحصربه‌فردشان روزبه‌روز در حال افزایش است. استفاده از روش‌های شیمیایی برای سنتز نانوذرات موجب بروز نگرانی‌های زیست‌محیطی شده‌است، ازاین‌رو تلاش محققان به سمت سنتز سبز نانوذرات سوق پیدا کرده‌است.
مینا سارانی، کارشناس ارشد شیمی معدنی و کارشناس مسئول واحد تحقیق و توسعه دانشگاه علوم پزشکی زابل، ضمن معرفی نانوذرات اکسید سریم به‌عنوان یک نوع نانوذره پرکاربرد در صنایع تولید آرایشی و بهداشتی، حسگرهای گازی، دارورسانی هدفمند، فیلتراسیون پرتو فرابنفش و صنایع فولاد، هدف از انجام این طرح را توسعه‌ی یک روش مقرون به‌صرفه جهت سنتز سبز این نانوذرات عنوان کرد.
وی در ادامه افزود: «سرعت بالا، هزینه‌ی پایین، عدم استفاده از مواد شیمیایی گران‌قیمت و سمی و همچنین کاهش نگرانی‌های زیست‌محیطی از خصوصیات بارز روش استفاده شده در این طرح به‌شمار می‌رود.»
به گفته‌ی سارانی در طرح حاضر از عصاره‌ی گیاه جغجغه، گیاه بومی استان سیستان و بلوچستان استفاده شده‌است. عصاره‌ی این گیاه دارای ترکیبات فنولیک است که قادر است به‌عنوان عامل کاهنده در فرایند سنتز نانوذرات اکسید سریم ایفای نقش کند. سارانی مراحل سنتز و ارزیابی نانوذرات را این‌گونه تشریح کرد: «ماده‌ی اولیه برای تولید نانوذرات سریم، نمک نیترات سدیم شش آبه بوده که در حضور عصاره‌ی آبی گیاه جغجغه به‌عنوان عامل احیاکننده و پایدارکننده به نانوذره اکسید سریم تبدیل شد. تأثیر دمای کلسیناسیون بر مورفولوژی و اندازه نانوذرات مورد مطالعه قرار گرفت و در نهایت سمیت سلولی نانوذرات سنتز شده بر روی سلول‌های سرطانی کولون ارزیابی شد.»
نتایج آزمون‌ها و تصاویر به‌دست‌آمده از نانوذرات بیانگر مورفولوژی کروی نانوذرات اکسید سریم با اندازه‌ی متوسط ۳۰ نانومتر است. همچنین حضور این نانوذرات تا غلظت ۸۰۰ میکروگرم بر لیتر فاقد سمیت سلولی است.
این تحقیقات حاصل تلاش‌های مینا سارانی- کارشناس ارشد شیمی معدنی و کارشناس مسئول واحد تحقیق و توسعه دانشگاه علوم پزشکی زابل- و دکتر عبدالحسین میری- عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی زابل- است. نتایج این کار در مجله‌ی Ceramics International با ضریب تأثیر ۳٫۰۵۷ (جلد ۴۴، شماره ۱۱، سال ۲۰۱۸، صفحات ۱۲۶۴۲ تا ۱۲۶۴۷) به چاپ رسیده‌است.
