چهارمین سمپوزیوم بینالمللی نانو–میکرو با عنوان «Transformative Technologies: Five-Year Outlook» از ۱۱ تا ۱۴ آبان ۱۴۰۴ (۲ تا ۵ نوامبر ۲۰۲۵) بهصورت حضوری–آنلاین (Hybrid) در سالن iHit نمایشگاه بینالمللی تهران و همزمان با شانزدهمین نمایشگاه بینالمللی فناوری نانو و میکرو برگزار میشود.
به همت انجمن علمی دانشجویی نانوشیمی و نهاد ترویجی فناوری نانو در دانشگاه تبریز، جشن روز جهانی نانو با حضور استادان و دانشجویان در دانشکده شیمی دانشگاه تبریز برگزار شد.
بنیاد ملی علم فراخوانی برای حمایت از علوم و فناوریهای کوانتومی اعلام کرد. علاقهمندان می توانند از ۵ آبان تا ۵ آذر برای شرکت در این فراخوان اقدام کنند.
یک مطالعه جدید نشان میدهد که بیش از ۹۷٪ تصاویر بهدستآمده از میکروسکوپ الکترونی، هرگز در مقالات علمی منتشر نمیشوند. این تصاویر که شامل خروجیهای میکروسکوپهای الکترونی روبشی (SEM) و میکروسکوپهای الکترونی عبوری (TEM)، هستند، سالها در مراکز تحقیقاتی ذخیره شدهاند، اما تنها ۲٪ از آنها به عنوان نمونههای «تصاویر اصلی» در مقالهها استفاده شدهاند. والنتاین آنانیکوف، شیمیدان آلی در موسسه زلینسکی مسکو این دادههای منتشرنشده را یک «منبع عظیم دستنخورده» در عصر هوش مصنوعی و تحقیقات دادهمحور میداند. او تأکید میکند که اگر این تصاویر به طور سیستماتیک آرشیو و با فناوریهای هوش مصنوعی سازماندهی شوند، میتوانند الگویی برای آموزش ماشین و شناسایی ساختارها و الگوهای جدید فراهم کنند و روند اکتشافات علمی را تسریع کنند.
شبکه آزمایشگاهی کشور با حضور پررنگ در شانزدهمین نمایشگاه بینالمللی فناوری نانو، رویکردی تازه برای پیوند میان پژوهش و صنعت در پیش گرفته است. به گفتهٔ دکتر امیر یونسیان، مدیر شبکه آزمایشگاهی کشور، امسال این شبکه به همراه ۱۱ مرکز عضو در «بخش آزمایشگاهها» در ضلع شرقی طبقه دوم سالن خلیج فارس مستقر میشود و ضمن معرفی توانمندیهای خود، برنامههایی چون اعطای کارت هدیهٔ پژوهشی ۵ میلیون ریالی به بازدیدکنندگان، حمایت مالی از مراکز عضو و امضای تفاهمنامههای همکاری بین مراکز آزمایشگاهی را اجرا خواهد کرد. حضور شبکه آزمایشگاهی در نمایشگاه نانو، نمادی از گسترش دسترسی پژوهشگران و شرکتها به خدمات تخصصی آزمایشگاهی و تقویت زیرساخت ملی پژوهش در کشور است.
پلتفرم nanoHUB.org به عنوان یکی از جامعترین زیرساختهای محاسباتی جهان، مسیر تازهای پیشروی پژوهشگران گشوده است. این سامانه به کاربران امکان میدهد تنها با استفاده از یک مرورگر وب، شبیهسازیهای پیشرفتهای در زمینهی مواد نانوساختاری، نانوالکترونیک، نانودارو و دیگر شاخههای علم نانو انجام دهند. بدون نیاز به نصب نرمافزارهای سنگین یا تنظیمات پیچیده، پژوهشگران میتوانند از ابزارهای محاسباتی ابری nanoHUB برای تحلیل، آموزش، و حتی اشتراک داده و نتایج استفاده کنند. در واقع nanoHUB را میتوان «آزمایشگاه مجازی فناوری نانو» نامید؛ جایی که علم، فناوری و آموزش در بستری آزاد و جهانی به هم میرسند تا روند اکتشاف و نوآوری در مقیاس نانو را شتاب بخشند.
دکتر محسن جهانشاهی، سردبیر مجله Journal of Water and Environmental Nanotechnology (JWENT)، اعلام کرد: به مناسبت دهمین سال انتشار این مجله، ویژهنامه سال ۲۰۲۶ را منتشر خواهد کرد که به بررسی موضوع «هوش مصنوعی و فناوری نانو در حوزه آب و محیط زیست» اختصاص خواهد دارد. هدف این ویژهنامه، ارائه راهکارهای نوین برای چالشهای زیستمحیطی با تکیه بر همگرایی هوش مصنوعی و فناوری نانو است.
در حالیکه طراحی و توسعه نانومواد جدید، یکی از پرهزینهترین و زمانبرترین فرایندها در علم مواد است، پژوهشگران دانشگاه تولین در آمریکا موفق شدهاند با بهرهگیری از هوش مصنوعی، مسیر این فرایند را دگرگون کنند. پلتفرم جدیدی با نام ViNAS-Pro توسعه یافته که بهصورت رایگان و متنباز در اختیار جامعه علمی قرار گرفته و میتواند با تکیه بر مدلهای یادگیری ماشین و بانک دادههای گسترده، خواص فیزیکوشیمیایی، سمیت و رفتار زیستی نانومواد را پیشبینی کند. این سامانه نهتنها به پژوهشگران کمک میکند تا مواد نو را پیش از ساخت واقعی شبیهسازی و تحلیل کنند، بلکه میتواند در صرفهجویی زمانی و مالی و کاهش آزمایشهای حیوانی در تحقیقات زیستپزشکی نیز نقشی اساسی داشته باشد. ViNAS-Pro گامی بزرگ در جهت هوشمندسازی فرایند کشف مواد و آیندهای مبتنی بر علم داده در فناورینانو است.
سومین دوره المپیاد بینالمللی دانشجویی فناوری نانو (INO 2026) از ۲۱ تا ۲۷ آذر سال ۱۴۰۵ (۱۲ تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۶ میلادی) در تایوان برگزار خواهد شد و محور اصلی آن «نانوپزشکی» تعیین شده است. دبیرخانه اجرایی تایوان با هماهنگی دبیرخانه دائمی المپیاد، فهرست موضوعات تخصصی این دوره را اعلام کرد که شامل رسانش و کنترل نانودارو، نانوحسگرها و فناوریهای تشخیصی، نانومواد در تجهیزات پزشکی و مهندسی بافت، فناوری نانوبیو برای سلامت پایدار، نانوبیومیمتیک در کاربردهای زیستپزشکی و کاربرد هوش مصنوعی و کلاندادهها در فناوری نانوبیو میشود. ایران که بنیانگذار این المپیاد و قهرمان دوره گذشته است، قصد دارد تیم منتخب خود را در این رویداد جهانی شرکت دهد و جزئیات فرآیند انتخاب نماینده ایرانی بهزودی اعلام خواهد شد.
سردبیر نشریه نیچر به تازگی مقالهای درباره سوء استفاده از هوش مصنوعی برای تولید تصاویر نانومواد منتشر کرده است. رشد خیرهکننده هوش مصنوعی، اکنون ساخت تصاویری از نانومواد با جزئیاتی واقعیتر از همیشه تنها با چند دستور ساده ممکن شده است. پژوهشگران هشدار میدهند که این توانایی، در کنار مزایای علمی فراوان، تهدیدی جدی برای صداقت پژوهشهای علمی در حوزه نانو بهشمار میآید. در شماره جدید مجله Nature Nanotechnology، نویسنده چنین عنوان کرده که هوش مصنوعی میتواند تصاویر میکروسکوپی از نانوساختارهایی خلق کند که حتی متخصصان نیز قادر به تشخیص جعلی بودن آنها نیستند. این مسئله پرسشی اساسی را پیش روی جامعه علمی قرار داده است: چگونه میتوان در عصر هوش مصنوعی، مرز میان کشف علمی و جعل داده را از هم تفکیک کرد؟