پژوهشگران مرکز کوانتوم دانشگاه صنعتی شریف با طراحی و پیادهسازی نخستین شبکه توزیع کلید کوانتومی (QKD) در تهران، دستاوردی راهبردی را در عرصه امنیت سایبری رقم زدند. این پروژه که با حمایت معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانشبنیان اجرا شده است، ایران را در میان کشورهای معدودی قرار میدهد که توانستهاند به زیرساختهای عملیاتی ارتباطات کوانتومی دست یابند؛ فناوریای که نقشی حیاتی در آینده دولت الکترونیک، نظام بانکی و خدمات درمانی خواهد داشت.
محققان با استفاده از فناوری نانو توانستهاند کاتالیزوری غیر فلزی و مبتنی بر کربن بسازند که عملکرد بسیار بالایی در واکنش کاهش اکسیژن (ORR) دارد. این واکنش یکی از مراحل کلیدی در باتریهای هوا – روی و سلولهای سوختی است و معمولاً انجام آن با کندی همراه است.
پژوهشگران میگویند فناوری «نانوحبابهای اکسیژن بینسطحی» میتواند راهی کمهزینه، پایدار و دوستدار محیطزیست برای کاهش انتشار گاز متان از تالابها، رودخانهها و شالیزارها باشد؛ گازی که نقش بزرگی در گرمایش جهانی دارد.
با افزایش روزافزون نیازهای محاسباتی هوش مصنوعی و رسیدن فناوریهای سنتی به مرزهای فیزیکی، پژوهشگران به سراغ نانوفناوری رفتهاند؛ راهکاری که در ابعاد اتمی میتواند توان پردازشی را بالا برده، مصرف انرژی را کاهش دهد و آینده سختافزارهای هوشمند را متحول سازد.
گروهی از پژوهشگران اروپایی، با ارائه طرحی دقیق و قابل اجرا، مسیر تازهای برای ساخت رایانه کوانتومی فوتونی مقیاسپذیر ترسیم کردهاند. این معماری مبتنی بر منابع نوری قطعی و نقطههای کوانتومی، ضمن کاهش پیچیدگی اپتیکی، امکان اصلاح خطای بلادرنگ و تولید فوتونهای درهمتنیده زمانبندیشده را فراهم میسازد.
یک فناوری نوآورانه با بهرهگیری از قالب یخ بهعنوان بستر تولید نانوذرات، توانسته چالشهای دیرینه صنعت نانوپزشکی را پشت سر بگذارد. این روش جدید، بدون استفاده از حلالهای سمی یا قالبهای آلوده، نانوذراتی با اندازهای یکنواخت، سازگار با محیطزیست و دارای کارایی بالای درمانی تولید میکند.
در یکی از پیشرفتهترین دستاوردهای حوزه نانو، پژوهشگران دانشگاه اشتوتگارت موفق شدند با استفاده از رشتههای DNA، ساختارهایی پیچیده موسوم به ابرشبکههای موآره (Moiré Superlattices) را بهصورت خودآرا در محلول ایجاد کنند؛ ساختارهایی که میتوانند قواعد نور، صدا و حتی رفتار الکترونها را در مقیاس نانو بازنویسی کنند.
دانشمندان موفق شدهاند با فناوریهای نوین، زبالههای پلاستیکی را به موادی باارزش مانند نانولولهکربنی و هیدروژن پاک تبدیل کنند. این نوآوری میتواند همزمان به بحران محیطزیستی پلاستیک و تولید انرژی پاک پاسخ دهد و مسیر بازیافت را اقتصادیتر کند.
دانشمندان تراشهای ساختند که در آن اجزای الکترونیکی، فوتونی و کوانتومی در کنار هم و بهطور همزمان عمل میکنند. این تراشه که «کارخانه نور کوانتومی» نام گرفته، میتواند مسیر را برای رایانش کوانتومی، ارتباطات فوقامن و حسگرهای پیشرفته هموار کند.
پژوهشگران موفق شدند با استفاده از فناوری نانوحباب، ترکیبات آلی خطرناک منتشرشده در رنگکاری کشتیها را بهطور مؤثری حذف کنند. این روش سبز، ایمن و کمهزینه میتواند جایگزین روشهای سنتی و پرهزینه شود و راه را برای کنترل بهتر آلودگی هوا در صنایع دریایی هموار کند.