معرفی و سنتز یک نوع نانوجاذب جدید برای استخراج گزینشی داروها

پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینا با استفاده از داروی ناپروکسن به عنوان مدل، موفق به معرفی و سنتز یک جاذب برای استخراج گزینشی داروها شدند.

پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینا با استفاده از داروی ناپروکسن به عنوان مدل، موفق به معرفی و سنتز یک جاذب برای استخراج گزینشی داروها شدند. در نبود دستگاه‌های دقیق اما گران قیمتی مانند HPLC این روش می‌تواند کاندیدای مناسب و کارآمدی برای تعیین مقادیر بسیار ناچیز داروها باشد.

دکتر طیبه مدرکیان استاد تمام دانشگاه بوعلی سینا هدف این تحقیقات را معرفی و سنتز یک جاذب برای استخراج گزینشی داروها و استفاده از داروی ناپروکسن به عنوان مدل با استفاده از فناوری نانو بیان کرده و افزود: «در این پروژه یک جاذب مغناطیسی در ابعاد نانو سنتز گردید. سطح جاذب سنتز شده برای استخراج گزینشی داروی ناپروکسن در حضور سایر متابولیت‌های آن با یک پلیمر قالب مولکولی جدید پوشش داده شد. به منظور دستیابی به شرایط بهینه تمامی پارامتر‌های موثر بر فرایند جذب سطحی و واجذب به‌وسیله‌ی روش «یک پارامتر در زمان» بهینه گردید. نتایج حاصله نشان داد که به‌وسیله‌ی این جاذب می‌توان مقادیر بسیار ناچیز این دارو را بعد از انجام عمل پیش تغلیظ، به‌وسیله‌ی دستگاه اسپکتروفلوریمتر اندازه‌گیری نمود. همچنین به منظور ارزیابی کارایی روش پیشنهادی در آنالیز نمونه‌های بیولوژیکی، میزان داروی ناپروکسن موجود در ادرار افراد داوطلب، که با تجویز پزشک از دارو مصرف نموده بودند، با موفقیت اندازه‌گیری گردید.»

به این منظور این محققان ابتدا نانولوله‌های کربنی اصلاح شده با نانوذرات مغناطیسی را سنتز کرده و نانولوله‌های کربنی مغناطیسی شده با یک پلیمر سنتزی جدید را پوشش دادند. مشخصه‌یابی جامع و کامل نانوذرات سنتزی و انجام آزمایشات بهینه‌سازی نیز در ادامه کار انجام شده و توانایی جاذب سنتزی در استخراج داروی ناپروکسن موجود در نمونه‌های بیولوژیکی مورد ارزیابی قرارگرفت.

وی با اشاره به ویژگی‌های این پروژه ابراز داشت: «از ویژگی‌های این طرح می‌توان به مواردی اشاره کرد: نانولوله‌های کربنی به‌وسیله‌ی اصلاح با نانوذرات مغناطیسی خاصیت مغناطیسی پیدا کرده و به راحتی از محلول کار به‌وسیله‌ی یک آهن ربای معمولی قابل جداسازی است. مونومر مورد استفاده نیز برای ساخت پلیمر قالب مولکولی داروی ناپروکسن به کارگرفته شد. با تلفیق روش استخراج فاز جامد، فناوری نانو، پلیمر‌های قالب مولکولی و دستگاه اسپکتروفلوریمتر در نهایت یک روش ساده اما در عین حال بسیار حساس و گزینشی برای استخراج و تعیین غلظت داروی ناپروکسن معرفی گردید.»

به طور مستقیم می‌توان از این جاذب برای تشخیص مصرف دارو در صنایع پزشکی استفاده نمود و همچنین به‌صورت غیر مستقیم می‌توان به‌وسیله‌ی روش پیشنهادی انواع جاذب‌های گزینشی برای انواع دارو‌ها و مواد مخدر را تهیه نمود و از آن در تشخیص‌های پزشکی یا پلیسی استفاده نمود. همچنین در نبود دستگاه‌های دقیق اما گران قیمتی مانند HPLC این روش می‌تواند کاندیدای مناسب و کارآمدی برای تعیین مقادیر بسیار ناچیز داروی ناپروکسن باشد و نیازی به استفاده از حلال‌های گرانقیمت و سمی برای اندازه‌گیری دارو نیست.

نتایج این کار تحقیقاتی که به دست دکتر طیبه مدرکیان، دکتر عباس افخمی (عضو هیئت علمی) ، مظاهر احمدی (دانشجوی دکتری رشته شیمی تجزیه) و محمد سلیمانی (دانشجوی دکتری رشته شیمی تجزیه) از دانشگاه بوعلی سینا صورت گرفته است، در مجله The Analyst (جلد ۱۳۸، شماره ۱۶، ۲۱ آگوست سال ۲۰۱۳، صفحات ۴۵۴۲ الی ۴۵۴۹) منتشرشده است.