شرکت پوششهای نانوساختار با بهرهگیری از دانش فنی بومی و تکیه بر تجربه متخصصان داخلی، موفق به طراحی و تولید مجموعهای از دستگاههای لایهنشانی نانویی شده که قابلیت رقابت با نمونههای خارجی را دارند. این تجهیزات با کاربردهای گسترده در حوزههایی چون الکترونیک، اپتیک، میکروسکوپ الکترونی، حسگرهای دقیق و حتی سلولهای خورشیدی، ابزاری راهبردی برای پژوهشگاهها، دانشگاهها و مراکز صنعتی کشور به شمار میروند.
صنعت نانو در ایران با سرعتی چشمگیر در حال رشد است، اما همه حوزهها سهم یکسانی از این رشد ندارند. در حالی که بخش عمران و ساختمان با ۱۱۴ شرکت فعال و بیش از صد هزار میلیارد ریال فروش در صدر ایستاده، برخی حوزهها هنوز در آغاز مسیر توسعهاند. این گزارش با تحلیل دقیق دادههای فروش، صادرات و تعداد شرکتها در پایان سال ۱۴۰۲، تصویری شفاف از وضعیت فعلی و آینده بازار نانو در کشور ترسیم میکند.
شرکت «طرح و توسعه محیا ترمیم» با بهرهگیری از فناوری نانو، موفق به تولید سری کامپوزیتهای دندانی نورپخت با ویژگیهای منحصربهفرد شده است که نیازهای کلینیکی ترمیم دندان در کلاسهای مختلف را پوشش میدهد. این محصولات با نامهای تجاری سرافلو و ترایفلو، به دلیل برخورداری از ساختار نانوهیبرید و نانوسرامیکی، عملکرد مطلوبی در ترمیم دنتین و انامل دندانهای خلفی و قدامی دارند و گامی مؤثر در بومیسازی مواد پیشرفته دندانپزشکی در کشور به شمار میآیند.
شرکت پارس حیان با بهرهگیری از نانوذرات دیاکسید تیتانیوم و اکسید روی تولید داخل، موفق به تولید کرمهای ضدآفتاب با عملکرد محافظتی بالا شده است. این محصولات ضمن دریافت تأییدیههای ملی و بینالمللی، به کشورهای همسایه صادر میشوند. پوششدهی مؤثر، ایمنی بالا و سازگاری با استانداردهای اروپایی از جمله مزایای این ضدآفتابهای نانویی است.
شرکت نانوالوند آراد اسپری ضدعفونیکنندهای تولید میکند که علاوه بر خاصیت ضدعفونی، توانایی ترمیم زخم را نیز داراست. این محصول تحت عنوان «اسپری نیواشا» با بهرهگیری از فناوری نانو، توانسته گامی مؤثر در درمان بهینه زخمهای مختلف بردارد.
ایران با سرمایهگذاریهای در حوزه تحقیق و توسعه فناوری نانو، به جایگاه برجستهای در تولید و صادرات محصولات نانو دست یافته است. مزیتهای اصلی ایران در این حوزه شامل دسترسی به منابع داخلی، قیمت تمامشده پایینتر نسبت به کشورهای غربی و رقابتپذیری بالا در تولید مواد اولیه نانو، نانوکاتالیستها و تجهیزات پیشرفته است. همچنین، ایران توانسته با بهرهگیری از شرکتهای دانشبنیان و تخصصهای علمی داخلی، در بسیاری از صنایع همچون عمران، داروسازی، انرژی و تجهیزات پزشکی نانویی حضور چشمگیری داشته باشد. نزدیکی جغرافیایی به بازارهای هدف در کشورهای همسایه، کاهش هزینههای حملونقل و استفاده از روابط سیاسی و تجاری، دیگر مزیتهای صادراتی ایران در این حوزه هستند. این عوامل موجب شدهاند که ایران به یک تأمینکننده عمده فناوری نانو در منطقه و برخی بازارهای جهانی تبدیل شود.
در میان شاخههای متعدد فناورینانو، نانوآمیزهسازی یا «نانوکامپاندینگ» یکی از کاربردیترین و درآمدزاترین بخشها محسوب میشود که بهویژه در صنایع پلیمر، سرامیک و فلزات توانسته جایگاه برجستهای به دست آورد.
بررسی حجم و سهم صادرات محصولات نانو نشان میدهد که در ابتدای سال ۱۴۰۳، دو استان اصفهان و خوزستان در صادرات محصولات نانویی رتبههای اول و دوم را به خود اختصاص دادهاند.
بررسیها نشان میدهد که نانوپوشش بیشترین سهم را در بازار محصولات نانو داشته است. پس از آن نانوکاتالیست در رتبه دوم قرار دارد.
نانوکاتالیستها به عنوان یکی از پیشرفتهترین فناوریهای نانو، تأثیر چشمگیری بر عملکرد صنایع مختلف، بهویژه نفت و گاز و خودرو دارند. بررسیها نشان میدهند که صنعت نفت و گاز همچنان پیشتاز در استفاده از نانوکاتالیستها است و بیشترین سهم بازار این فناوری را به خود اختصاص داده است. در عین حال، صنعت خودرو نیز با سرعت در حال افزایش بهرهگیری از این فناوری بوده و به دنبال کاهش فاصله خود با صنعت نفت و گاز است. بر اساس دادههای ارائهشده، مجموع حجم بازار نانوکاتالیستها ۶۵۰۰۰ میلیارد ریال برآورد شده است که ۵۶٪ از آن متعلق به صنعت نفت و گاز و ۴۴٪ به صنعت خودرو اختصاص دارد. در این حوزه، ۱۱ شرکت فعال در صنعت نفت و گاز و ۶ شرکت در صنعت خودرو مشغول فعالیت هستند که نشاندهنده سرمایهگذاری گستردهتر و تقاضای بیشتر در صنعت نفت و گاز است.