استفاده از نانوذرات و فناوریهای نوین در حوزه سلامت، نه تنها باعث بهبود کیفیت محصولات شده، بلکه بازار قابلتوجهی را نیز به خود اختصاص داده است. بر اساس دادههای موجود، حجم بازار نانو در بخش سلامت و بهداشت ایران در ابتدای سال ۱۴۰۳ به رقم ۱۱۰۰۰ میلیارد ریال رسیده است که شامل بخشهای پیشگیری، تشخیص و درمان میشود. دارورسانی با سهم ۴۰ درصدی، در این بازار پیشتاز است.
محققان دانشگاه جیلین چین موفق به طراحی و تولید نانوذرات خودآرا مبتنی بر اپیتوپ شدهاند که با هدف قرار دادن پروتئین اسپایک ویروس SARS-CoV-2، پاسخ ایمنی را تقویت کرده و فعالیت خنثیکنندگی گستردهای را نشان دادهاند. این روش نوین میتواند بهعنوان یک راهکار مؤثر برای توسعه واکسنهایی با اثربخشی بالا در برابر انواع جهشیافته ویروس کرونا مورد استفاده قرار گیرد.
بازار دارورسانی مبتنی بر فناوری نانو در مسیر رشد چشمگیری قرار دارد و پیشبینیها نشان میدهد که ارزش این صنعت تا سال ۲۰۳۴ به ۲۰.۴۱ میلیارد دلار خواهد رسید. این تحول که ناشی از پیشرفتهای نوین در حوزه نانومواد و سیستمهای دارورسانی است، زمینه را برای عرضه درمانهای دقیقتر، مؤثرتر و با عوارض جانبی کمتر فراهم کرده است.
یکی از مهمترین چالشهای توسعه دارو، دسترسی زیستی محدود بسیاری از ترکیبات فعال دارویی (APIs) و همچنین ناپایداری و عدم توانایی اسیدهای نوکلئیک در عبور از غشای سلولی است. به همین دلیل، محققان بهدنبال سیستمهای انتقالی هستند که علاوه بر افزایش پایداری و حلالیت، ورود به سلول را تسهیل کرده و هدفگیری مؤثری روی سلولها، بافتها و اندامهای مشخص داشته باشند. سیستمهای نانوذرهای به دلیل اندازه کوچک، سطح ویژه بالا و قابلیت تنظیمپذیری، توجه بسیاری را به خود جلب کردهاند.
شرکت بیوم تراپیوتیکس (Beam Therapeutics) موفق شد در یک مطالعه بالینی، جهش ژنی مسبب بیماری کمبود آلفا-۱ آنتیتریپسین را در بدن بیماران تصحیح کند. این دستاورد مهم، امیدها را برای ارائه درمانی یکباره و مؤثر برای این بیماری افزایش داده است.
شرکت اکسیر نانو سینا با عرضه داروی نانویی سینالیو ۷۰، گام بزرگی در زمینه درمان بیماریهای کبدی و مشکلات مرتبط با آن برداشته است. این دارو که مبتنی بر فناوری نانومیسل سیلیمارین است، میتواند در درمان بیماریهایی مانند کبد چرب، سیروز کبدی و هپاتیت حاد و مزمن تأثیرگذار باشد. با توجه به قابلیتهای ویژه این دارو، نظیر بهبود جذب و اثربخشی بالاتر، امیدهای تازهای برای درمان مشکلات کبدی ایجاد شده است.
سازمان تنظیم مقررات دارویی و بهداشتی (MHRA) راهنمای جدیدی را برای کمک به پژوهشگران و شرکتها در توسعه داروهای نانویی ارائه کرده است. این راهنما شامل یک درخت تصمیم است که مسیرهای قانونی و الزامات مربوط به نانوداروها، از جمله داروهای حاوی نانوذرات لیپیدی (LNPs) و لیپوزومها را روشن میکند. هدف این راهنما، تسهیل فرآیند تأیید و توسعه این محصولات نوآورانه است.
با تولید نانوداروی پیشرفته تیلمانوسپت، ایران به جمع کشورهای پیشرو در فناوری تشخیص سرطان پیوسته است. این رادیودارو نه تنها دقت تشخیص سرطان را افزایش میدهد، بلکه هزینههای تشخیص را نیز میتواند کاهش میدهد. با این دستاورد، حدود ۹۰ درصد بیماران با سرطانهای مختلف در ایران، میتوانند به روشی ارزانتر و دقیقتر برای تشخیص و درمان دسترسی داشته باشند.
شرکت دانشبنیان اکسیر نانوسینا موفق به صادرات نانوداروی ضدسرطان به کشور سوریه شده و تا پایان سال جاری قرار است ۷ هزار عدد از این نانودارو، به عراق صادر شود.
شرکت فورموسا فارماکیوتیکالز (Formosa Pharmaceuticals) و مدوایسیز (Medvisis) برای توسعه بازار و تجاریسازی یک قطره چشم نانویی به توافق رسیدند. شرکت تایوانی فورموسا قرارداد مجوز انحصاری با شرکت سوئیسی مدوایسیز به امضاء رسانده تا امتیاز تجاریسازی سوسپانسیون چشمی کلوبتازول پروپیونات ۰.۰۵% (APP13007) را برای تسکین التهاب و درد پس از عمل جراحی چشم را به این شرکت دهد.