با شیوع کرونا شرکتهای متعددی به سراغ ساخت واکسن با کمک mRNA رفتهاند و دستاوردهای قابل توجهی به دست آمده است. این روند در حال تداوم بوده و علاوه بر کرونا برای ویروسهای دیگر و درمان سرطان نیز از این فناوری استفاده میشود.
شرکتهای متعددی از mRNA برای ساخت واکسن استفاده کردهاند
واکسن mRNA یک جایگزین امیدوارکننده برای واکسن سنتی بوده است، زیرا این واکسنها می توانند به سرعت و برای طیف گستردهای از شرایط ساخته شوند. واکسنهای mRNA پتانسیل تغییر در پزشکی، از جمله پیشگیری از بیماریهای عفونی را دارند و از نظر بالینی کارآمد، ایمن و مقیاسپذیر هستند. واکسنهای mRNA متعددی تحت آزمایشات بالینی قرار دارند و در حال حاضر برای پاتوژنهای عفونی مانند ویروس زیکا، سیتومگالوویروس، ویروس آنفلوانزا و متاپنوموویروس و همچنین سرطان واکسنهایی با این فناوری ساخته شده است.
اصل اساسی استفاده از mRNA به عنوان یک فناوری این است که این ترکیبات درون یک ساختار حامل قرار داده شوند تا توسط سیستم ایمنی میزبان مورد حمله واقع نشوند و بتوانند سالم وارد سیتوپلاسم بیمار شوند.
در طول توسعه واکسن کووید ۱۹، روشهای تحویل جدید معرفی شد که بیشترین استفاده از نانوذرات لیپیدی (LNP) بود. نانوذرات لیپیدی به طور معمول ترکیبی از کلسترول، لیپیدهای یونیزر، لیپیدهای PEG و لیپیدها در نسبتهای مختلف هستند. سیستمهای تحویل نانوذرات لیپیدی اهداف مختلفی را ارائه میدهند. علاوه بر ثبات از طریق محافظت از تخریب، آنها همچنین ویژگی جذب سلولی کارآمد را تسهیل میکنند که میتواند تحویل موفقیتآمیز محموله mRNA را به محل سیتوپلاسم افزایش دهد. برخی از واکسنهای mRNA که تاکنون توسعه یافتهاند عبارتند از:
MRNA-1273: این واکسن توسط شرکت آمریکایی مادرنا (Moderna)، انستیتوی ملی آلرژی و بیماریهای عفونی آمریکا (NIAID) و سازمان تحقیقات و توسعه پیشرفته زیست پزشکی (BARDA) تهیه شده و با نام تجاری Spikevax فروخته میشود. این واکسن از mRNA ژن اصلاح شده با نوکلئوزید (modRNA) تشکیل شده است که پروتئین سنبله کووید ۱۹ را رمزگذاری میکند، که در نانوذرات لیپید محصور میشود.
BNT162b mRNA: واکسن ضدکووید ۱۹ شرکت فایزر بیونتک (Pfizer-Biontech)، بوده که پروتئین سنبله جهش یافتهP2 را رمزگذاری میکند و به صورت نانوذرات لیپیدی و RNA فرموله شده است. این واکسن ایمنی ذاتی را فعال میکند و در نتیجه بیان آنتیژن را تقویت میکند.
CVNCOV: این واکسن CureVAC ضد کرونا، توسط Curevac N.V و ائتلاف برای نوآوریهای آمادگی اپیدمی (CEPI) تهیه شده است. این واکسن شامل mRNA است که پروتئین S و پروتئین S-2P را رمزگذاری میکند.
ARCoV : این واکسن که در ابتدا ARCOV نامیده میشد و به عنوان واکسن Walvax کووید ۱۹ شناخته میشود که توسط دو شرکت Walvax Biotechnology و Suzhou Abogen Biosciences توسعه یافته است. این واکسن دامنه گیرنده پروتئین سنبله را به جای کل پروتئین سنبله هدف قرار میدهد. این ماده در نانوذرات لیپیدی قرار داده شده است.
ARCT-021 که توسط Arcturus Therapeutics ساخته شده و SW0123 که توسط Stamina ساخته شده، نیز واکسنهای ضدکرونای نانویی هستند. چندین شرکت هندی و اروپایی نیز روی توسعه این نوع واکسنها کار کردهاند و در حال حاضر علاوه بر کرونا برای دیگر بیماریها نیز این نوع پلتفرمهای نانویی در حال استفاده است.