شرکت‌های ایرانی با بهره‌گیری از فناوری نانو، کاتالیست‌های پایه آلومینا با کیفیت جهانی را تولید و به صنایع نفت و پتروشیمی عرضه می‌کنند. این دستاورد نه تنها وابستگی صنایع نفت و پتروشیمی به واردات را کاهش داده، بلکه با بهبود کیفیت محصولات و کاهش هزینه‌ها، گامی مهم در جهت خودکفایی و صرفه‌جویی ارزی برداشته است.
رونق تولید نانوکاتالیست‌های پایه آلومینا در ایران: گامی به سوی خودکفایی در صنعت نفت و پتروشیمی
بر اساس گزارش صنعتی منتشر شده، شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه فناوری نانو، با تولید کاتالیست‌های پایه آلومینا، تحولی در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایجاد کرده‌اند. این کاتالیست‌ها که با استفاده از فناوری نانو و ساختارهای متخلخل تولید می‌شوند، عملکرد بهتری در فرآیندهای شیمیایی مانند گوگردزدایی، ایزومریزاسیون و تولید بنزین دارند.
فناوری نانو و بهبود عملکرد کاتالیست‌ها
کاتالیست‌ها موادی هستند که در فرآیندهای شیمیایی بدون مصرف شدن، سرعت واکنش‌ها را افزایش می‌دهند. آلومینا (اکسید آلومینیوم) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مواد پایه در تولید کاتالیست‌ها، به دلیل پایداری شیمیایی و حرارتی بالا، در صنایع مختلفی مانند نفت، گاز، پتروشیمی و حتی داروسازی کاربرد دارد. با استفاده از فناوری نانو، ابعاد ذرات آلومینا کاهش یافته و سطح فعال آن افزایش می‌یابد. این موضوع باعث می‌شود کاتالیست‌های نانوساختار بازدهی بیشتری داشته و هزینه‌های تولید کاهش یابد.
تولید داخلی کاتالیست‌های پایه آلومینا
در سال‌های اخیر، چندین شرکت ایرانی موفق به تولید کاتالیست‌های پایه آلومینا با کیفیت جهانی شده‌اند. شرکت نانوپارس اسپادانا یکی از پیشگامان این حوزه است که با استفاده از روش‌های نوین، پودر آلومینای نانوساختار با فاز غالب گاما تولید می‌کند. این شرکت علاوه بر فروش پودر آلومینا، کاتالیست‌های تخصصی مانند نانوکاتالیست‌های گوگردزدایی، اکسی‌کلراسیون و دهیدروژناسیون را نیز به بازار عرضه کرده است.
شرکت توسعه دانش و فناوری ایلیا نیز با تولید کاتالیست‌های نفتا ریفورمینگ، نقش مهمی در تولید بنزین با کیفیت بالا ایفا کرده است. این کاتالیست‌ها بر پایه آلومینا و با استفاده از نانوذرات تولید می‌شوند و در فرآیندهای شیمیایی مانند تشکیل ترکیبات آروماتیک و هیدروژن‌زدایی کاربرد دارند.
کاهش وابستگی به واردات و صرفه‌جویی ارزی
با توجه به تحریم‌ها و محدودیت‌های واردات، تولید کاتالیست‌های پایه آلومینا در ایران به یک کالای راهبردی تبدیل شده است. به‌عنوان مثال، پتروشیمی آبادان که پیش‌تر با مشکل تأمین کاتالیست مواجه بود، با استفاده از کاتالیست‌های تولیدی شرکت نانوپارس اسپادانا، نه تنها کیفیت محصولات خود را بهبود بخشید، بلکه وابستگی به واردات را نیز کاهش داد. این همکاری منجر به صرفه‌جویی ارزی قابل توجهی شده است.
فرصت‌های شغلی و توسعه صنعتی
تولید کاتالیست‌های پایه آلومینا در ایران، علاوه بر کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت محصولات، فرصت‌های شغلی زیادی نیز ایجاد کرده است. شرکت‌های فعال در این حوزه با دریافت سفارش‌های داخلی و خارجی، ظرفیت تولید خود را افزایش داده‌اند و به دنبال راه‌اندازی خطوط صادراتی هستند. با توجه به بازخوردهای مثبت از سوی صنایع داخلی و افزایش تقاضا برای کاتالیست‌های نانوساختار، پیش‌بینی می‌شود استفاده از این محصولات در سال‌های آینده گسترش یابد. این موضوع نه تنها به خودکفایی بیشتر ایران در صنایع نفت و پتروشیمی منجر می‌شود، بلکه امکان صادرات این فناوری به سایر کشورها را نیز فراهم می‌کند.
بازار جهانی کاتالیست‌های صنعتی در سال ۲۰۱۰ بالغ بر ۲۱ میلیارد دلار بوده و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۶ به حدود ۲۶ میلیارد دلار برسد. لازم به ذکر است که بازار کاتالیست‌های پالایشگاهی در سال ۲۰۱۹ حدود ۴ میلیارد دلار ارزش داشته است. کاتالیست‌های پالایشگاهی بخش بزرگی از این بازار را تشکیل می‌دهند و با توجه به رشد صنایع نفت و گاز، تقاضا برای این محصولات در حال افزایش است. ایران به‌عنوان یکی از کشورهای پیشرو در تولید کاتالیست‌های نانوساختار، پتانسیل بالایی برای حضور در این بازار جهانی و افزایش سهم خود از این صنعت پررونق دارد
تولید کاتالیست‌های پایه آلومینا با استفاده از فناوری نانو، گامی بزرگ در جهت کاهش وابستگی به واردات، بهبود کیفیت محصولات و صرفه‌جویی ارزی است. شرکت‌های ایرانی با بهره‌گیری از دانش فنی بومی، توانسته‌اند جایگاه خود را در بازارهای داخلی و بین‌المللی تثبیت کنند و آینده‌ای روشن برای صنعت نفت و پتروشیمی ایران ترسیم نمایند
