بازار دارورسانی مبتنی بر فناوری نانو در مسیر رشد چشمگیری قرار دارد و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که ارزش این صنعت تا سال ۲۰۳۴ به ۲۰.۴۱ میلیارد دلار خواهد رسید. این تحول که ناشی از پیشرفت‌های نوین در حوزه نانومواد و سیستم‌های دارورسانی است، زمینه را برای عرضه درمان‌های دقیق‌تر، مؤثرتر و با عوارض جانبی کمتر فراهم کرده است.
رشد چشمگیر بازار دارورسانی مبتنی بر نانو با نرخ ۱۰.۷۲ درصد
بر اساس تحلیل‌های مؤسسه تحقیقات بازار آینده (Market Research Future)، اندازه بازار دارورسانی مبتنی بر نانو در سال ۲۰۲۴ معادل ۷.۳۷ میلیارد دلار برآورد شده است. انتظار می‌رود که این رقم در سال ۲۰۲۵ به ۸.۱۶ میلیارد دلار افزایش یابد و تا سال ۲۰۳۴ با نرخ رشد ترکیبی سالانه (CAGR) ۱۰.۷۲ درصد به ۲۰.۴۱ میلیارد دلار برسد.
فناوری نانو، پزشکی مدرن را به سمت تغییرات اساسی سوق داده است. این فناوری امکان انتقال داروها را با دقتی بی‌سابقه فراهم کرده و موجب کاهش عوارض جانبی و افزایش تأثیرگذاری درمان‌ها شده است. مهم‌ترین دستاوردهای این حوزه شامل موارد زیر است:
دارورسانی هدفمند: استفاده از نانوذرات مهندسی‌شده برای رساندن دارو به سلول‌ها و بافت‌های خاص، به‌منظور کاهش سمیت سیستمیک و افزایش اثربخشی درمان.
بهبود حلالیت و زیست‌دسترسی داروها: افزایش قابلیت جذب داروهایی که پیش‌تر به دلیل محدودیت‌های فیزیکی و شیمیایی، کارایی بالایی نداشتند.
کنترل نرخ آزادسازی دارو: امکان رهایش کنترل‌شده داروها برای ایجاد اثر درمانی پایدار و طولانی‌مدت.
عبور از سدهای بیولوژیکی: فناوری نانو به دانشمندان این امکان را داده است که داروها را از سد خونی-مغزی عبور دهند و بدین ترتیب راه‌های جدیدی برای درمان بیماری‌های عصبی بگشایند.
نقش شرکت‌های داروسازی در توسعه این بازار
بسیاری از شرکت‌های مطرح دارویی در حال سرمایه‌گذاری گسترده در این حوزه هستند. از جمله مهم‌ترین بازیگران بازار دارورسانی مبتنی بر نانو می‌توان به سانوفی (Sanofi)، مرک (Merck & Co.)، آسترازنکا (AstraZeneca)، آبوی (AbbVie)، بایر (Bayer)، فایزر (Pfizer)، نوارتیس (Novartis) و جانسون‌اندجانسون (Johnson & Johnson) اشاره کرد.
این شرکت‌ها با توسعه نانوداروها، افق جدیدی را در درمان بیماری‌هایی همچون سرطان، بیماری‌های قلبی-عروقی، اختلالات عصبی، عفونت‌ها و بیماری‌های خودایمنی گشوده‌اند.
استفاده از مواد نانوساختاری مختلف در دارورسانی موجب افزایش دقت، کارایی و ایمنی درمان‌ها شده است. برخی از فناوری‌های پیشرو در این زمینه عبارت‌اند از:
لیپوزوم‌ها: نانوحامل‌های لیپیدی که قابلیت حمل و تحویل داروهای محلول در چربی را دارند و برای افزایش اثربخشی داروهای ضدسرطان و ضدعفونت استفاده می‌شوند.
نانوذرات پلیمری: سیستم‌های نانویی ساخته‌شده از پلیمرهای زیست‌تخریب‌پذیر که کنترل دقیقی بر رهایش دارو دارند.
دندریمرها: نانوذرات شاخه‌ای که می‌توانند مولکول‌های دارویی را با دقت بالا به سلول‌های بیمار برسانند.
نانوکریستال‌ها: روشی برای افزایش حلالیت داروهایی که در حالت عادی جذب کمی در بدن دارند.
بازار جهانی دارورسانی مبتنی بر نانو در حال گسترش است و در مناطق مختلف روند رشد متفاوتی دارد:
آمریکای شمالی: بیشترین سهم بازار را به دلیل سرمایه‌گذاری‌های عظیم در تحقیق و توسعه داروهای نانویی و حضور شرکت‌های بزرگ داروسازی در اختیار دارد.
اروپا: رشد قابل‌توجهی را تجربه می‌کند، به‌ویژه به دلیل قوانین سخت‌گیرانه‌ای که این منطقه در زمینه اثربخشی و ایمنی داروها وضع کرده است.
آسیا-اقیانوسیه: این منطقه به دلیل افزایش تقاضا برای داروهای پیشرفته، توسعه زیرساخت‌های درمانی و افزایش تحقیقات علمی در حوزه فناوری نانو، سریع‌ترین نرخ رشد را دارد.
آمریکای جنوبی، خاورمیانه و آفریقا: با وجود رشد کندتر نسبت به سایر مناطق، انتظار می‌رود که طی سال‌های آینده این مناطق نیز سهم بیشتری از بازار را تصاحب کنند.
چشم‌انداز آینده: داروهای شخصی‌سازی‌شده و هوشمند
یکی از مهم‌ترین اهداف فناوری نانو در پزشکی، توسعه درمان‌های شخصی‌سازی‌شده است که برای هر بیمار بر اساس ویژگی‌های ژنتیکی و شرایط بدنی او طراحی می‌شود. پیشرفت‌های اخیر در نانومواد و ترکیب آن‌ها با فناوری‌های نوین همچون هوش مصنوعی، رباتیک و چاپ سه‌بعدی، مسیر را برای تولید داروهای هوشمند هموار کرده است.
همچنین، تأکید بر پایداری زیست‌محیطی موجب شده است که دانشمندان به دنبال تولید نانوموادی باشند که علاوه بر داشتن ویژگی‌های درمانی مطلوب، قابل‌بازیافت و زیست‌تخریب‌پذیر باشند.
