شرکت فناوری خلأ کهربا موفق شده است نخستین میکروسکوپ تداخلی نور سفید از نوع لینیک را با آبجکتیو کاملاً بومی طراحی و تجاریسازی کند؛ تجهیزی پیشرفته با دقت عمودی پنج نانومتر که امکان اسکن و اندازهگیری سطوح در عمق چند ده میلیمتری را فراهم میکند. این دستاورد، وابستگی کشور به عدسیهای وارداتی گرانقیمت را برطرف کرده و زمینه استفاده گسترده از فناوریهای اندازهگیری نانومتری را در صنایع خودروسازی، نفت و نیرو، هوافضا و کنترل کیفیت صنعتی فراهم ساخته است.
میکروسکوپ نانومتری ایرانی؛ پایان وابستگی به عدسیهای وارداتی چند دههزار دلاری
شرکت دانشبنیان فناوری خلأ کهربا با عرضه میکروسکوپ تداخلی نور سفید از نوع لینیک با آبجکتیو کاملاً بومی در نمایشگاه ایران ساخت، گام مهمی در خودکفایی کشور در حوزه تجهیزات اندازهگیری نانومتری برداشته است. این دستگاه با دقت عمودی پنج نانومتر و توان اسکن در عمق چند ده میلیمتری، وابستگی به عدسیهای وارداتی گرانقیمت را برطرف کرده و امکان انجام آزمونهای پیشرفته صنعتی را در داخل کشور فراهم ساخته است.
هسته اصلی این دستاورد، طراحی و ساخت آبجکتیو تداخلی است؛ قطعهای کلیدی که پیش از این تنها توسط چند برند محدود بینالمللی تولید میشد و هر نمونه آن بین ۱۰ تا ۲۰ هزار دلار قیمت داشت. با بومیسازی این بخش، شرکت کهربا از مصرفکننده تجهیزات اپتیکی پیشرفته به یکی از تأمینکنندگان این فناوری در منطقه تبدیل شده است.
میکروسکوپ توسعهیافته بر پایه معماری لینیک طراحی شده است؛ ساختاری که در مقایسه با مدلهای متداول مانند میرائو یا مایکلسون، بهدلیل فاصله کاری بلند، امکان تصویربرداری و دادهبرداری دقیق از سطوح داخلی و عمیق را فراهم میکند. استفاده از عدسیهای میدان روشن با فاصله کاری بلند و فوقبلند، مشاهده جزئیات سطحی با وضوح نانومتری را ممکن ساخته است.
این دستگاه قادر به ارائه توپوگرافی سهبعدی سطح، نقشههای آماری و ترکیب روشهای اندازهگیری PSI و بیشینهسازی پوش فریزهای تداخلی است. دقت عمودی پنج نانومتر، بازه اسکن از ۴۰ نانومتر تا ۱۲ میلیمتر و بزرگنمایی تا ۱۰۰ برابر از مهمترین مشخصات فنی آن بهشمار میرود. برای نخستینبار، بررسی داخلی قطعاتی مانند سیلندر موتور خودرو بدون تخریب و با این سطح از دقت در داخل کشور امکانپذیر شده است.
پیش از این، وابستگی به عدسیهای وارداتی، علاوه بر هزینه بالا، چالشهایی مانند دشواری تأمین، تعمیرناپذیری و محدودیت دسترسی را بههمراه داشت. بومیسازی آبجکتیو تداخلی، این مانع راهبردی را برطرف کرده و مسیر توسعه پایدار تجهیزات اندازهگیری پیشرفته را هموار ساخته است.
کاربردهای صنعتی این میکروسکوپ طیف گستردهای از حوزهها را دربرمیگیرد؛ از کنترل کیفیت سیلندرهای موتور و ارزیابی بلوکهای استاندارد آزمون آلتراسونیک در صنایع نفت، گاز و نیرو گرفته تا کاربردهای تخصصی در هوافضا و خودروسازی. فاصله کاری بلند آبجکتیو امکان انجام اندازهگیری در عمق ۳۰ تا ۴۰ میلیمتری بلوکهای UT را فراهم میکند؛ قابلیتی که در بسیاری از نمونههای وارداتی وجود ندارد.
در حالیکه قیمت میکروسکوپهای تداخلی وارداتی در بازار جهانی بین ۵۰ تا ۳۵۰ هزار دلار برآورد میشود، محصول تولید داخل با قیمتی حدود ۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان عرضه شده و صرفهجویی ارزی قابلتوجهی را برای کشور بههمراه دارد.
این پروژه با حمایت نهادهای توسعهای حوزه فناوری و در قالب برنامههای ارتقای تجهیزات آزمایشگاهی تا سطح تجاری به ثمر رسیده و آبجکتیو تداخلی اکنون از مرحله نمونه آزمایشگاهی عبور کرده و وارد فاز تجاری شده است.
شرکت فناوری خلأ کهربا در حال حاضر با این دستاورد در نمایشگاه «ایرانساخت» حضور دارد؛ نمایشگاهی که از ۲۲ تا ۲۵ آذرماه در محل نمایشگاه بینالمللی تهران برگزار میشود. این حضور فرصتی برای معرفی توانمندیهای بومی در حوزه تجهیزات پیشرفته و آشنایی فعالان صنعتی با قابلیتهای عملی این میکروسکوپ تداخلی فراهم کرده است.
