بررسی مکانیسم چسبندگی پاهای مارمولک

پروفسور آنتونی راسل یکی از متخصصان پیشرو در زمینه گروه مارمولک‌های خانگی
می‌گوید: «مارمولک‌ها بر خلاف بسیاری از موجودات از ترشحات چسبنده برای
آویزان شدن استفاده نمی‌کنند؛ دلیل آویزان شدن آنها از سطوح ساختار حیرت‌انگیز
پوست آنها می‌باشد. فهمیدن اینکه چگونه آنها می‌توانند روی سقف بدوند یا از
پنجره بالا بروند، بسیار پیچیده است، اما به دلیل فناوری که درک این مسأله
می‌تواند در پی داشته باشد، توجه زیادی به خود جلب کرده است».

آخرین پیشرفتی که در زمینه تحقیقات مربوط به چسبندگی از نوع پاهای مارمولک
حاصل شده است، مقاله‌ای است که توسط پروفسور راسل و دانشجوی تحصیلات تکمیلی
وی، مگان جانسون، در مجله کانادایی زیست‌شناسی منتشر شده است. این یکی از
معدود مطالعاتی است که چگونگی توانایی مارمولک خانگی در حرکت در زیستگاه‌های
خود را مورد بررسی قرار داده و نقش پنجه‌های کوچک آن را در این زمینه مورد
ارزیابی قرار می‌دهد.

راسل می‌گوید: «تقریباً تمام مطالعات انجام شده به چگونگی راه رفتن مارمولک
خانگی روی سطح صافی همانند شیشه اختصاص یافته است، ولی پاهای آنها برای
حرکت روی سطوح مختلفی تکامل یافته است. ما امیدواریم با نگاه کردن به
چگونگی بالارفتن آنها از صخره‌ها و سطوح طبیعی دیگر، درک بهتری از سیستم
چسبندگی آنها پیدا کنیم، زیرا راه رفتن روی سطح زبر و غیرقابل‌پیش‌بینی
مسأله‌ای است که با راه رفتن روی سطوح نرم و هموار تفاوت دارد. این امر
نیازمند مطالعه دقیق و میکروسکوپی این جانور و همچنین سطوحی است که روی
آنها حرکت می‌کند».

پاهای انعطاف‌پذیر مارمولک‌ها آنها را قادر می‌سازد که به راحتی روی سطوح
مختلف حرکت کنند؛ این نیروی غلبه‌کننده بر جاذبه مبتنی بر ده‌ها تا صدها
هزار ساختار مومانندی است که روی پنجه مارمولک قرار داشته و setae نامیده
می‌شوند. در سال ۲۰۰۰ محققان ثابت کردند که مساحت سطحی بالای این ساختارها
موجب می‌شود مارمولک بتواند از نیروی جاذبه موجود در سطح مولکولی به نام
نیروی وان‌دروالسی بهره برده و خود را به هر سطحی بچسباند. اخیراً نشان
داده شده است که اصطکاک نیز در این امر مهم است و مارمولک از مکانیسم‌های
مختلفی برای چسبیدن به سطوح گوناگون در لحظات مختلف بهره می‌برد.

راسل می‌گوید: «این فناوری نانو حدود ۵۰ میلیون سال وجود داشته است و ما
تازه می‌خواهیم شروع به درک آن نماییم».