مصاحبه با دکتر علیرضا مشفق ؛ محقق برتر (رتبه هفتم) در سومین جشنواره برترین‌های نانو

مصاحبه با دکتر علیرضا مشفق؛ محقق برتر (رتبه هفتم) در سومین جشنواره برترین‌های نانو

جو صمیمی، دوستانه و با نشاط از نقاط قوت انجام پژوهش‌
لطفاً خودتان را معرفی نموده و بفرمایید در حال حاضر در کجا مشغول به فعالیت
هستید؟

اینجانب علیرضا مشفق، استاد دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف هستم. مدرک دکتری
خود را در زمینه فیزیک سطح در سال ۱۹۸۹ از دانشگاه هوستون آمریکا اخذ نمودم. پس
از دو سال دوره پسا دکتری در مرکز ابررسانایی تگزاس، در سال ۱۳۷۰ در دانشکده
فیزیک استخدام شدم و از سال ۱۳۸۵ تا بحال ریاست دانشکده را برعهده دارم.
لطفاً در زمینه فعالیت خود در حوزه نانو، توضیح داده و بفرمایید از چه زمانی در
این حوزه شروع به فعالیت نموده‌اید و نیز چه مقدار بر روی این حوزه متمرکز
هستید؟

با توجه به سابقه فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی من در زمینه‌ فیزیک سطح و لایه‌های
نازک و همچنین علاقه شدید به مطالعه و شناخت فیزیک سیستم‌های دو بعدی و یک بعدی،
فعالیت خود در حوزه علوم نانو را در عمل از سال ۱۳۷۶ آغاز نمودم. اولین کارم
بررسی ساخت و مشخصه‌یابی لایه‌های نانومتری بود که در قالب هدایت یک پایان نامه
کارشناسی ارشد در دانشکده آنرا انجام دادم. در حال حاضر در گروه تحقیقاتی
اینجانب پروژه‌های مختلفی در زمینه‌های مختلف سنتز، ساخت، مشخصه‌یابی و کاربرد
ساختارهای نانومتری شامل نانولایه‌ها،‌ نانو لوله‌ها (به ویژه نانولوله‌های
کربنی)، نانو میله‌ها، نانو سیم‌ها و نانو ذرات صورت می‌گیرد. ما در این گروه
علاوه بر سنتز نانوساختارها، کاربرد تمامی آنها را برای مصارف زیست محیطی، آب دوست
نمودن سطوح، ذخیره‌سازی گاز، انرژی خورشیدی و نانولیتوگرافی بررسی کرده و یا در
دست حال بررسی هستیم. در واقع کلیه فعالیت‌های این گروه در زمینه علوم و فناوری
نانو متمرکز شده است.
آیا تاکنون در این حوزه موفق به تولید محصولی شده‌اید؟ اگر موفق بوده‌اید این
محصول در چه مرحله‌ای قرار دارد؟ آیا تجاری شده و یا برنامه‌ای برای تجاری
نمودن آن دارید؟

از مجموع فعالیت‌های انجام شده، نتایج تحقیقات سه تا چهار پروژه خاص ما، قابلیت
ثبت اختراع شدن، توسعه یافتن و در نهایت ‌صنعتی شدن را دارند. اما با توجه به
مشکلات مالی و هزینه‌های بالا برای ثبت اختراع، متاسفانه در حال حاضر قادر به
انجام این کار نیستیم. امیدواریم با ارائه ساز و کار مناسب، حمایت ستاد نانو و
همکاری دانشگاه صنعتی شریف این امر نیز محقق گردد.
به نظر جنابعالی چه عواملی باعث موفقیت شما به عنوان یکی از منتخبین جشنواره
برترین‌های فناوری‌نانو شده است؟

در پاسخ به این سئوال متذکر می‌شوم که گروه تحقیقاتی ما متشکل از یک استادیار،
یک محقق پسا دکتری، پنج دانشجوی دکتری، سه دانشجوی کارشناسی ارشد و یک دانشجوی
کارشناسی است که تحت سرپرستی اینجانب فعالیت می‌کنند. بنابراین برای پیشرفت این
گروه ۱۲ نفره، برنامه‌ریزی مدون و حضوری تمام وقت لازم است. پیگیری‌ها و تلاش‌های
اینجانب برای جذب منابع مالی و تجهیز آزمایشگاه و‌ ایجاد انگیزه و اشتیاق در
دانشجویان، ترویج فرهنگ کار و تلاش در میان آنها، تشکیل جلسات منظم و مستمر
هفتگی، تقسیم کار و بهره‌گیری بهینه از امکانات و تجهیزات آزمایشگاهی و همچنین
حمایت‌های دانشگاه صنعتی شریف، وزارت علوم و ستاد ویژه توسعه فناوری نانو از
عوامل مهمی هستند که سبب دستیابی به این موفقیت گردیده‌اند.

به نظر شما نقاط قوت و ضعف پژوهش‌هایتان در چیست؟
ایجاد یک جو صمیمی، دوستانه و با نشاط برای همکاری و تعاون بین اعضاء گروه از
نقاط قوت انجام پژوهش‌های ما به شمار می‌رود. از طرف دیگر کمبود اعتبارات،
منابع مالی و همچنین وجود مشکلات ارزی و خرید تجهیزات از خارج و به علاوه موانع
دست و پا گیر اداری برای خریدها از عمده‌ترین نقاط ضعف پژوهش در زمینه نانو به
شمار می‌روند.
آیا برگزاری این جشنواره تأثیری بر پیشرفت ایران در این فناوری داشته است؟

یقیناً تاثیر گذار است. با اطلاع رسانی مناسب و به موقع، تخصیص منابع مالی از
طرف دولت و بخش خصوصی و به ویژه تلاش و کوشش همه همکاران علمی، فنی، اجرائی،
اداری و پشتیبانی در بخش‌های مختلف، این مهم امکان‌پذیر است. امیدوارم جایگاه
علمی ایران در علوم و فناوری نانو بیش از پیش ارتقاء یابد.
برای پیشرفت بیشتر کشورمان چه پیشنهادی برای دولت و پژوهشگران ایرانی دارید؟

اینجانب برای بهبود وضعیت فعلی ۸ راهکار پیشنهاد می‌نمایم: اول حمایت از
تعاملات و همکاری‌های بین‌المللی به ویژه سفر استادان و دانشجویان دکتری به
خارج از کشور و همچنین سفر استادان و محققان خارجی به ایران، دوم سرمایه‌گذاری
و توسعه تجهیزات اندازه‌گیری نانو مقیاس در آزمایشگاه‌های تحقیقاتی و خدماتی،
سوم حمایت از همکاری‌های بین‌المللی برای تقویت توان علمی محققان داخلی، چهارم
برگزاری نمایشگاه‌های مستمر توانمندی‌های ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی فناوری
نانو جهت شناسایی پتانسیل‌های موجود و حمایت مشخص از شرکت‌های تولیدی و خدماتی
پرتوان، پنجم تسهیل دریافت خدمات آنالیز دستگاهی از طریق ایجاد یک شبکه و تامین
اعتبار از طریق تخصیص کارت‌های اعتباری، ششم حمایت و تقویت مراکز رشد و پارک‌های
فناوری نانو در کشور، هفتم تقویت و گسترش شبکه‌های آزمایشگاه‌های نانو شرکت‌های
فناوری نانو و هشتم کمک بخش دولتی و خصوصی برای هم‌افزایی منابع شامل سرمایه،
دانش و مهارت.
در حال حاضر،‌ ارتباط شما با ستاد نانو، چگونه بوده و چه انتظاراتی از این
ستاد دارید؟

همکاری اینجانب با ستاد بسیار خوب است و لازم می‌دانم از زحمات و تلاش‌های بی دریغ
ستاد در ترویج،‌ توسعه و ارتقاء جایگاه علمی ایران در زمینه فناوری تشکر و
قدردانی نانو نمایم.
با تشکر از فرصتی که در اختیار ما قرار دادید.