یک گروه تحقیقاتی ایرانی در پژوهشگاه نیرو، توانست قرص وریستور نانوپودر اکسید روی را در مقیاس نیمه‌صنعتی تولید کند. خانم مهندس نسترن ریاحی نوری، دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس (پژوهشگر پروژه)، آقای مهندس علی مهدی‌خانی، عضو پژوهشگاه نیرو (مجری پروژه) ، آقای مهندس بیرامی مدیر گروه مواد غیر فلزی پژوهشگاه، آقای دکتر رسول صراف مأموری (مشاور طرح) ، اعضای این گروه هستند. برای آشنایی با جزئیات این طرح با اعضای این گروه به گفتگو نشستیم که حاصل این گفتگو در ادامه‌امده‌است.
قرص‌های وریستور محافظ تجهیزات برقی گران قیمت
|
یک گروه تحقیقاتی ایرانی در پژوهشگاه نیرو، توانست قرص وریستور نانوپودر اکسید روی را در مقیاس نیمه‌صنعتی تولید کند. خانم مهندس نسترن ریاحی نوری، دانشجوی دکتری دانشگاه تربیت مدرس (پژوهشگر پروژه)، آقای مهندس علی مهدی‌خانی، عضو پژوهشگاه نیرو (مجری پروژه) ، آقای مهندس بیرامی مدیر گروه مواد غیر فلزی پژوهشگاه، آقای دکتر رسول صراف مأموری (مشاور طرح) ، اعضای این گروه هستند. برای آشنایی با جزئیات این طرح با اعضای این گروه به گفتگو نشستیم که حاصل این گفتگو در ادامه‌امده‌است. پژوهشگاه نیرو تا چه‌اندازه بر فناوری‌نانو تمرکز دارد؟ آیا کاری که صورت گرفته روش و مراحل کار چگونه است؟ |
|
متأسفانه اکثر پروژه‌های دانشگاهیِ کشور ما در حد پایان‌نامه باقی می‌مانند و بین مراکز علمی و نیازهای صنعت ارتباط منطقی‌ای وجود ندارد؛ بنابراین در بیشتر موارد خلأ یک رابطه برای تبدیل این پروژه‌ها به پروژه‌ای ملی احساس می‌شود |
|
کدام صنعت به این کار نیاز دارد و در کل چه کاربردی دارد؟ این قرص‌ها، در پست‌های فشار قوی و متوسط برق قرار گرفته، از تجهیزات گران‌قیمت داخل پست‌ها در مقابل ضربه‌هایی نظیر صاعقه محافظت می‌کند، همچنین از آنها در کلیه مدارهایی که احتمال وجود اضافه ولتاژ وجود دارد، استفاده می‌شود. قطعه‌ای که اکنون ساخته‌شده‌برای نصب در پست‌ها مناسب است. در حین انجام پروژه با چه مشکلاتی مواجه شدید؟ خوشبختانه در حین انچام این پروژه، زمانی که به دستگاههای آنالیز و. . . نیاز بود دستگاههای موجود در کشور اگر چه محدود، سالم و قابل استفاده بودند؛ اما اکنون تعداد دستگاههای قابل استفاده محدودتر شده‌است و این یکی از مشکلات جدی پژوهش در زمینه فناوری‌نانو است. مقدار بودجه‌ای که صرف این پروژه شد چقدر بوده و از کجا تأمین شده‌است؟ تاکنون پژوهشگاه نیرو، حامی مالی این پروژه بوده‌است؛ ولی تخمین دقیق بودجه مورد نیاز آن در مراحل پایانی امکان‌پذیر است. نقاط ضعف و قدرت کار خود را بیان کنید. از جمله نقاط قوت این کار می‌توان به همگنی ذرات پودر اشاره کرد که این امر به‌دلیل کار کردن در ابعاد نانو است که منجر به تولید قطعه‌ای کاملاً یکنواخت و سبک‌تر، و با خواص بهتر می‌شود، همچنین هم‌اکنون این محصول مشابه خارجی ندارد. نقطه ضعف این کار در حقیقت نقطه قوتی برای آن محسوب می‌شود، با این توضیح که این قرص‌ها در برخی از تست‌ها بیش از حد قوی هستند. در واقع، ولتاژ شکست مورد نظر دارای حد خاصی است که این ولتاژ در مورد این قرص‌ها بیش از حد بالا رفته‌است. هم‌اکنون تمرکز گروه بر روی تطبیق این خواص در مرزهای قابل قبول سیستم‌های داخل کشور است؛ البته ممکن است در آینده سیستم نیروگاه‌ها به گونه‌ای باشد که این خصوصیت مورد قبول واقع شود، ولی همینک ناگزیریم محصولی را ارائه دهیم که در سیستم فعلی قابل استفاده باشد. آیا تلاشی برای تجاری‌سازی کارتان انجام داده‌اید؟ این کار در کوتاه‌مدت قابلیت تجاری‌‌‌شدن دارد و زمان آن مشروط به اتمام پروژه و طی‌‌‌شدن روند اداری آن است؛ ولی برای تجاری‌‌‌شدن مشکلاتی همچون استاندارد کردن خواص قطعه وجود دارد. البته گفتنی است که هیچ استاندارد مدوّنی برای محصولات مبتنی بر فناوری‌نانو وجود ندارد و مشکلات کلی دیگری همانند وام و اجرایی‌‌‌شدن و بازار که مربوط به بحث تجاری‌سازی می‌شود، نیز بعضاً وجود دارد. آیا این کار قابلیت پتنت‌‌‌شدن را دارد؟ و آیا برای ثبت اختراع داخلی و خارجی اقدامی نموده‌اید؟ این کار ۱۰۰ درصد قابلیت پتنت‌‌‌شدن را داراست و این کار یکی از اولویت‌های آینده گروه نیز محسوب می‌شود که رایزنی‌هایی هم در این زمینه انجام شده‌است. اکنون درصدد نهایی کردن مشخصات محصول هستیم تا به استاندارد نهایی برسیم. اگر سرمایه‌گذاری به شما مراجعه کند، چه چیز قابل ارائه‌ای برای او دارید؟ پژوهشگاه، فهرستی از کل دانش‌های فنی را که پروژه آنها بسته‌شده‌و به عبارتی به نتیجه مطلوب رسیده‌اند در روزنامه‌های رسمی، دو تا سه بار چاپ کرده، به اطلاع عموم می‌رساند (این رویه فقط مخصوص پروژه‌هایی است که با بودجه داخلی پژوهشگاه انجام می‌گیرند) ، سپس علاقه‌مندان، تولیدکنندگان، فروشندگان و افراد ذی‌ربط با مراجعه و دریافت اسناد مناقصه از واحد مورد نظر پیشنهاد خود را ارائه می‌دهند و پس از بررسی، بهترین پیشنهاد انتخاب و دانش فنی آن به فروش می‌رسد؛ البته در تمام مراحل‌بعدی کار از تجهیز کارخانه تا تولید محصول نهایی و حتی بازاریابی محصول، پژوهشگران حضور خواهند داشت. رویکرد ما یک رویکرد صرفاً اقتصادی نیست، بلکه هدف این است که شاهد استفاده از این محصول جدید در کشور باشیم. |
|
روش‌های مختلفی از جمله هم‌رسوبی، سل‌ـ ژل و احتراقی برای تولید نانوپودر Zno وجود دارد که در این پژوهش برای اولین بار به‌منظور سنتز این نانوپودر از یک روش ترکیبی به نام «سل‌ـ ژل احتراقی» در پژوهشگاه استفاده گردید و برای اولین بار از اسید سیتریک هم به‌عنوان سوخت مورد نیاز در این پروژه استفاده شده‌است. |
|
به‌عنوان آخرین سؤال اگر در جهت پیشبرد اهدافتان انتظار مشخصی از ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو دارید، بفرمایید. ستاد می‌تواند با مشاوره دادن و تقبل بخشی از هزینه‌های مربوط، به پتنت‌‌‌شدن محصولاتی که این قابلیت را دارند، کمک نماید، همچنین انتظار داریم که ستاد به پروژه‌هایی که در سطح ملی انجام می‌گیرند، توجه ویژه‌ای داشته باشد. در پایان از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، کمال تشکر را داریم. |
