|
گروهی از محققان دانشگاه تربیت مدرس، موفق به بهینه‌سازی محیط کشت و شرایط تکثیر و
تمایز سلول‌های کبدی تمایز یافته از سلول‌های بنیادی در محیط آزمایشگاهی شدند،
همچنین توانستند با تمایز سلول‌ها روی داربست‌های پلیمری سه بعدی، مقاومت و بقای
سلول‌های کبدی در شرایط آزمایشگاه را افزایش دهند.
پیوند کبد در دنیا بسیار محدود است و از بیماران مرگ مغزی به عنوان دهنده‌ی بافت
استفاده می‌شود که موفقیت آن قطعی نیست.لذا پیوند سلول‌های بنیادی برای ترمیم یا
جایگزین سلول‌های کبدی، می‌تواند جایگزین درمان‌های فعلی بیماری‌های کبدی شود.
دکتر عبدالامیر علامه، استاد گروه بیوشیمی بالینی دانشگاه تربیت مدرس، در گفتگو با
بخش خبری سایت ستاد ویژه‌ی توسعه‌ی فناوری نانو گفت: «بیش از ۲۰ سال است که در
زمینه‌ی واکنش کبد در مواجهه با سموم تحقیق می‌کنم، از شش سال پیش تلاش کردیم سلول‌های
کبدی (هپاتوسیت) را از سلول‌های به‌دست بیاوریم و در محیط آزمایشگاهی، این سلول‌ها
را زنده و فعال از لحاظ متابولیکی برای استفاده به‌عنوان مدل مطالعه نگهداری کنیم.
این کار به یاری خداوند با موفقیت انجام شد و هم اکنون سلول‌های کبدی (هپاتوسیت)
فعال به‌دست آمده از مغز استخوان و همچنین خون بند ناف انسان تمایز داده می‌شود و
پاسخ این سلول‌ها به عوامل سمی و سرطان‌زا در حال بررسی است.
دکتر علامه در ادامه ابراز داشت: «موفق شدیم؛ هپاتوسیت‌ها را به مدت ۲۱ روز به صورت
فعال و زنده نگهداری کنیم. همچنین، با حذف فاکتور رشد گاوی از محیط کشت و جایگزینی
آن با فاکتور پلاکتی انسانی، خطر استفاده و کاربرد سلول‌های بالینی و استفاده در
انسان را به حداقل رساندیم».
وی افزود: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که سلول‌های بنیادی، قبل از تمایز در محیط
آزمایشگاه (in vitro)، حساسیت کمتری نسبت به آسیب‌های ناشی از عوامل سرطان‌زا و سمی
دارند و هپاتوسیت‌ها پس از تمایز به دلیل وجود آنزیم‌های متابولیز کننده‌ی مواد سمی،
نسبت به سلول‌های تمایز نیافته، حساسیت نسبتا بیشتری به آسیب‌های ناشی از مواد سمی
نشان می‌دهند».
محقق این طرح، برای انجام این کار پژوهشی، ابتدا با جداسازی سلول‌های تک‌یاخته از
نمونه‌ی مغز استخوان انسان(دهنده) و یا خون بند ناف، به القای تمایز آنها به سلول‌های
شبه هپاتوسیت پرداخته‌است. سپس با روش‌های مختلف سلولی و مولکولی، ویژگی‌های
ساختاری و عملکردی هپاتوسیت‌ها را تعیین کرده‌است. انتقال سلول‌ها را هم به محیط
کشت‌های دو بعدی و داربست‌های پلیمری(سه بعدی) بررسی نموده‌است. در پایان نیز
مقاومت سلول‌ها و DNA آنها به عوامل سمی و سرطان‌زا و میزان زنده بودن و نگهداری
آنها را برای ۲ تا ۳ هفته مورد ارزیابی قرار داده‌است.
دکتر علامه در پایان، «بهینه‌سازی محیط کشت و شرایط تکثیر، تمایز سلول‌ها در شرایط
آزمایشگاهی و ایجاد شرایط برای افزایش مقاومت و بقای سلول‌های کبدی تمایز یافته از
سلول‌های بنیادی» را از نتایج این کار پژوهشی عنوان کرد.
جزئیات این پژوهش -که با همکاری دکتر مسعود سلیمانی، دکتر سمیه کاظم‌نژاد، دکتر
مریم جزایری، خانم معصومه قادری، دکتر احمد قره‌باغیان و دکتر حمیدرضا احمدی
آشتیانی، خانم شهناز اسماعیلی و دکتر یوسف محمدی انجام شده- در مجله‌ی Iranian
Journal of Biotechnology (جلد۵، صفحات ۲۱۱-۲۰۱، سال۲۰۰۷) منتشر شده‌است.
|
