درک نقش الکترون در اصطکاک با آزمایش نانوتماس

محققان سویسی به منظور درک اینکه اصطکاک از الکترون‌ها ناشی می‌شود یا از ارتعاشات شبکه، یک آزمایش نانوتماس انجام داده‌اند. نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که اصطکاک در روی سطح نیوبیوم (Nb) با ورود به فاز ابررسانایی سه برابر کاهش پیدا می‌کند و این بدان معناست که اصطکاک در حالت فلزی از طبیعت الکترونکی برخوردار است در حالیکه در حالت ابررسانایی سهم فونونی بیشتر است.

محققان سویسی به منظور درک اینکه اصطکاک از
الکترون‌ها ناشی می‌شود یا از ارتعاشات شبکه، یک آزمایش نانوتماس انجام
داده‌اند. نتایج این آزمایش نشان می‌دهد که اصطکاک در روی سطح نیوبیوم (Nb)
با ورود به فاز ابررسانایی سه برابر کاهش پیدا می‌کند و این بدان معناست که
اصطکاک در حالت فلزی از طبیعت الکترونکی برخوردار است در حالیکه در حالت
ابررسانایی سهم فونونی بیشتر است.
کنترل کننده z از سیگنال تحریک لرزانک پسخوراند می‌شود. یک تصویر الکترونی روبشی از
کاوشگر لرزانک Nanosensors Arrow-TL1 بسیار نرم در گوشه بالایی سمت راست نشان داده
شده است. انتهای لرزانک بگونه‌ای با باریکه یونی کانونی طراحی شده است که یک نوک
تیز خوش- شکل ایجاد شود.
مطمئناً تنها چند پدیده فیزیکی انگشت شمار
وجود دارد که بیش از اصطکاک مورد توجه افراد بوده است. ۵۰۰ سال بعد از
اولین مطالعاتی که لئوناردو داوینچی در زمینه اصطکاک لغزشی انجام داد هنوز
هم دانشمندان امروزی با به‌کارگیری تکنیک‌های پیچیده‌ای که قادر به کاوش
پدیده‌هایی در مقیاس اتم هستند به طور فعال مشغول کار در این حوزه می‌باشند.
نگرش به درون جهان اتمی فرصت مطالعه سرچشمه‌های اصطکاک را، که حتی امروزه
نیز به‌طور کامل مشخص نیستند، فراهم می‌کند. بویژه، آیا اصطکاک بین دو جسمی
که نسبت به هم در حال حرکت هستند با تحریک‌های اتمی ایجاد می‌شود یا
تحریکات الکترونی؟

جواب این سوال توسط دانشمندانی از گروه ارنست مایر که در بخش فیزیک دانشگاه
باسل مشغول کار هستند، داده شده است.

در این آزمایش از حسگرهای نیروی اتمی استفاده شد که مانند یک آونگ ریز بر
روی نمونه نیوبیومی با دامنه چند نانومتری (۱ نانومتر) نوسان می‌کردند.
نیروهای اتمی در دماهای مختلفی که از دمای گذار ابررسانایی نیوبیوم نیز
عبور می‌کرد، اندازه‌گیری شد. سهم‌های نسبی الکترونیکی و فونونی در اصطکاک
قابل تمایز بود زیرا الکترون‌های تبدیل شده به جفت کوپر نمی‌توانند سهمی در
اصطکاک داشته باشند. اندازه‌گیری‌های مربوط به اصطکاک وابسته به دما در
عبور از دمای بحرانی لایه‌های نیوبیوم نشان می‌داد که یک کاهش ۳ برابری
اصطکاک برای حالت ابررسانا در مقایسه با حالت فلزی ایجاد می‌شود. بنابراین،
اصطکاک حاصل از تحریکات الکترونیکی کانال اصلی اتلاف انرژی در بالای دمای
گذار است. وابستگی نیروی اصطکاک به فاصله نمونه- کاوشگر و ولتاژ نمونه –
کاوشگر، این واقعیت را تایید می‌کند.

این محققان جزئیات نتایج خود را در مجله‌ی Nature Materials منتشر کرده‌اند.