استفاده از نانوفیبرها در ساخت حسگر الکتروشیمیایی گلوکز

پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد و رازی کرمانشاه موفق به ساخت حسگر الکتروشیمیایی گلوکز با ‏استفاده از نانوفیبرها با حساسیت بسیار بالا شدند. الکترود تولید شده، تجدیدپذیر بوده و مقاومت بسیار بالایی در طول ‏واکنش‌های الکتروشیمیایی دارد که گزینه بسیار مناسبی برای اهداف آنالیزهای مختلف است.‏

‎‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎
‎ ‎ ‎ ‎ ‎ ‎

‎ پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم آباد و رازی کرمانشاه موفق به ساخت حسگر الکتروشیمیایی گلوکز با ‏استفاده از نانوفیبرها با حساسیت بسیار بالا شدند. الکترود تولید شده، تجدیدپذیر بوده و مقاومت بسیار بالایی در طول ‏واکنش‌های الکتروشیمیایی دارد که گزینه بسیار مناسبی برای اهداف آنالیزهای مختلف است.‏

 

دستیابی به روش‌های سریع و قابل اعتماد در تعیین گلوکز از اهمیت ویژه‌ای در صنایع مختلف از جمله تشخیص‌های ‏بالینی، بیوتکنولوژی و صنایع غذایی برخوردار است. روش‌های الکتروشیمیایی به کمک استفاده از اکسیدکننده‌های ‏گلوکز(‏GOx‏) و یا بدون حضور آن‌ها به دلیل محدوده شناسایی پایین، انتخاب‌پذیری و حساسیت بالا مورد استقبال ‏فراوانی قرار گرفته است. با این وجود، در حضور اکسید کننده‌های آنزیمی مشکلاتی نظیر عدم پایداری آنزیم‌ها در برابر ‏دما، ‏pH‏ و رطوبت وجود دارد. علاوه بر آن برای تثبیت آنزیم‌ها بر روی الکترود جامد فرایند پیچیده‌ای مورد نیاز است که ‏سبب کاهش فعالیت ‏GOxها خواهد شد.

 

از این رو روش‌های الکتروشیمیایی بدون آنزیم به دلیل پایداری، سادگی، ‏تجدیدپذیری، ارزان بودن و عدم محدودیت‌های اکسیژنی دارای ارجحیت است.‏ با توجه به خواص شیمیایی اسید پیروملیتیک نظیر انعطاف‌پذیری و قابلیت تشکیل پیوند هیدروژنی، این محققان با ‏رسوب الکترولیتی ترکیب اسید پیروملیتیک-نیکل بر روی سطح الکترود کربن شیشه‌ای نانوکامپوزیتی طلا-پلاتین (‏Au-‎Pt‏) در محلول آلکالین، الکترود اصلاح شده پایداری در راستای اکسیداسیون الکتروکاتالیستی گلوکز تولید کردند.

 

با توجه ‏به خواص عالی نانوکامپوزیت ترکیبی و نیز خواص منحصر به فرد نانولوله‌های کربنی و به ویژه وجود همزمان نانولوله و ‏نانوکامپوزیت فلزی، این حسگر واکنش پایدار و قابل ملاحضه‌ای در برابر جریان از خود نشان داد.‏ پژوهشگران این طرح، ساختار و ترکیب سطح حسگر را توسط دستگاه ‏SEM‏ مورد مطالعه قرار دادند. اکسیداسیون ‏الکتروشیمیایی گلوکز روی سطح الکترود اصلاح شده توسط ولتامتری سیکلی و ولتامتری الکترود صفحه‌ای چرخشی ‏‏(‏RDE‏) مورد بررسی قرار گرفت.

 

همچنین در طول تحقیق، برخی پارامترهای واکنش، نظیر ضریب انقال الکترون، ضریب ‏نفوذ گلوکز و ثابت سرعت واکنش کاتالیستی نیز محاسبه شد. نتایج حاکی از آن بود که فیلم اسید پیرو ملیتیک-نیکل تثبیت ‏شده بر الکترود نانوکامپوزیتی، فعالیت کاتالیستی بسیار خوبی در برابر اکسیداسیون گلوکز از خود نشان می‌دهد. علاوه بر ‏آن، به دلیل ترکیب نانوفیبر فلزی و نانولوله کربنی مورد استفاده، بازگشت پذیری و واکنش الکترود در برابر جریان بسیار ‏بهتر از الکترودهای دیگر بود. ‏ ‏

 

در ادامه نیز برای تعیین گلوکز در نمونه‌ها از روش آمپرمتری هیدرودینامیکی در الکترود اصلاح شده چرخشی در ‏پتانسیل ثابت در مقابل الکترود مرجع به دلیل پاسخ دهی سریع و تجدیدپذیری استفاده شد. در شرایط بهینه، نمودارهای ‏کالیبراسیون در محدوده غلظت ‏nM‏۱۰۰ تا ‏μM‏۱۰۰ خطی بوده و محدوده شناسایی ‏nM‏۵۵ گزارش شد.‏ ‏

 

با توجه به نتایج به دست آمده مشخص شد که حضور نانوفیبرها در الکترود اصلاح شده نه تنها سبب ثبات ذرات تک ‏فلزی شد، بلکه داراری مزایایی نظیر روش تک مرحله‌ای آماده‌سازی، توزیع بسیار یکنواخت ذرات نانومتری و تنوع ساخت ‏ماتریس به صورت فیلم سل‌ژل و مونولیت نیز بود. همچنین با حضور نانوکامپوزیت دو فلزی طلا-پلاتین و نانولوله کربن ‏در الکترود اصلاح شده، سطح بزرگتری برای رسوب ترکیب اسید پیرو ملیتیک -نیکل (‏II‏) که عامل اکسیداسیون گلوکز ‏است تامین شد.

 

برای نشان دادن کاربرد حسگر الکتروشیمیایی گلوکز، غلظت گلوکز در نمونه های واقعی اندازه گیری شد. ‏به طور کلی می¬توان گفت، ترکیبی از خواص منحصر به فرد از نانوفیبر دو فلزی طلا-پلاتین و نانولوله کربن ها منجر به ‏بهبود هر دو خاصیت برگشت پذیری و پاسخ الکترود شده، در ضمن اینکه پایداری و سادگی تولید آن را افزایش می‌دهد. ‏

 

نتایج این کار تحقیقاتی که توسط آقای دکتر محمدباقر قلی‌وند و خانم آزاده آزادبخت (دانشجوی دکتری شیمی) صورت ‏گرفته است، در مجله ‏Electrochimica Acta‏ (جلد ۷۶، آگوست سال۲۰۱۲) منتشر شده است. علاقه‌مندان می‌توانند متن کامل مقاله را در صفحات ۳۰۰ تا ۳۱۱ همین شماره مشاهده نمایند.‏ ‎
 

‎ ‎ ‎ ‎‎