پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینا موفق به ساخت حسگر الکتروشیمیایی گزینشی برای تشخیص و اندازه‌گیری داروی ترامادول شدند.
ساخت حسگر تشخیص داروی تسکین دهنده در دانشگاه بوعلی سینا
پژوهشگران دانشگاه بوعلی سینا موفق به ساخت حسگر الکتروشیمیایی گزینشی برای تشخیص و اندازه‌گیری داروی ترامادول شدند. این حسگر که از الکترود خمیر کربن اصلاح شده با نانوذرات مغناطیسی پوشش داده شده تهیه شده، می‌تواند در صنایع پزشکی جهت تشخیص مصرف دارو و همچنین در تشخیص‌های آزمایشگاهی و کلینیکی انواع مواد مخدر مورد استفاده قرار گیرد. ترامادول دارویی است که برای تسکین طیف گسترده‌ای از دردها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
متاسفانه در کشور ما، ترامادول به عنوان یک داروی مخدر شناخته شده است و مصرف بی رویه و بدون تجویز آن موجب پدیدار شدن ضایعات جبران ناپذیری در افراد مصرف کننده دارو می‌شود. از این رو ساخت حسگرهایی که توانایی تشخیص این دارو در نمونه‌های بیولوژیکی حتی در مقادیر بسیار کم را داشته باشد، دارای اهمیت ویژه‌ای است. از این رو این محققان به دنبال تولید حسگری بودند که با استفاده از تکنیک ولتامتری بتواند داروی مورد نظر را در انواع نمونه‌های بیولوژیکی با کمترین اثر تخریبی بر بافت نمونه مورد بررسی، شناسایی و اندازه گیری قرار دهد.
به دنبال دستیابی به این هدف، محققان این طرح در ساخت حسگر مورد نظر از نانوذرات مغناطیسی پوشش داده شده با لایه نازکی از یک پلیمر قالب مولکولی استفاده کردند. این نانوذرات با توجه به نسبت سطح به حجم بالایی که درسترس قرار می‌دهند، حساسیت حسگر به غلظت‌های پایین دارو را افزایش می‌دهد. همچنین در ادامه، در ساخت حسگر از نانولوله‌های کربنی چند لایه استفاده شد. دلیل این انتخاب این بود که نانولوله‌های کربنی رسانایی بالایی داشته و باعث کاهش مقاومت الکتریکی حسگر و افزایش هدایت الکتریکی آن می‌گردد.
دکتر عباس افخمی عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا ابراز کرد: «در این پژوهش بعد از سنتز نانوذرات مغناطیسی پوشش داده شده با پلیمر قالب مولکولی سنتزی، به تولید الکترود خمیر کربن با استفاده از نانوذرات سنتز شده و نانولوله‌های کربنی پرداخته شد. در ادامه توانایی حسگر تولید شده در شناسایی و اندازه گیری مقادیر بسیار ناچیز دارو در نمونه‌های ادرار انسانی و فرآورده‌های دارویی مورد ازریابی قرار گرفت.»
افخمی در ادامه افزود: « با استفاده از حسگر تهیه شده، مقادیر بسیار ناچیز داروی ترامادول در حضور طیف گسترده ای از ترکیبات بالقوه مزاحم و در انواع نمونه‌های بیولوژیکی و فراورده‌های دارویی با موفقیت شناسایی و اندازه گیری گردید. بنابراین توسط حسگر تهیه، با آنالیز نمونه‌های ادرار افراد مشکوک شده می‌توان مصرف دارو را در آن‌ها تشخیص داد.»
طبق گفته‌های افخمی در ادامه این پروژه، حسگرهای ویژه برای شناسایی انواع داروهای مهم در نمونه‌های بیولوژیکی در حال ساخت است.
نتایج این تحقیق که به دست دکتر افخمی و همکاران صورت گرفته است در مجله Biosensors and Bioelectronics (جلد ۴۴، ماه ژوئن سال ۲۰۱۳، صفحات ۳۴ تا ۴۰) به چاپ رسیده است.
