محقق دانشگاه آزاد سنندج به بررسی استفاده از نانوذرات اکسیدروی به عنوان منبعی جدید جهت تأمین عنصر روی مورد نیاز طیور و معرفی میزان مصرفی مطلوب و بهینه این ماده پرداخت.
معرفی منبع نانومتری روی برای تأمین نیازهای غذایی طیور
محقق دانشگاه آزاد سنندج به بررسی استفاده از نانوذرات اکسیدروی به عنوان منبعی جدید جهت تأمین عنصر روی مورد نیاز طیور و معرفی میزان مصرفی مطلوب و بهینه این ماده پرداخت. با استفاده از نتایج این پژوهش می‌توان یک محصول جدید نانوبیوتکنولوژی به بازار عرضه کرده و در مزارع پرورش دام و طیور مورد استفاده قرار داد.
روی یکی از عناصر ضروری در رشد و فرآیندهای فیزیولوژیکی متفاوت بدن موجودات زنده است که در آنزیم‌های کبدی و متالوآنزیم‌ها یافت می‌شود. کاهش سطح روی در پلاسما، سبب ایجاد اختلال در وظایف فیزیولوژیکی سیستم بدن می‌شود. این عنصر همچنین برای فعالیت بیش از ۲۵۰ تا ۳۰۰ آنزیم کبدی مورد نیاز است و در بسیاری از عملکردهای سوخت و ساز بدن حیوانات شرکت می‌کند. گفتنی است که روی به عنوان جزیی ضروری از سیستم دفاعی بدن( آنتی اکسیدان‌ها) عمل می‌کند.
پس از ممنوعیت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها به عنوان محرک رشد در تغذیه طیور، محققان در تلاش برای یافتن جایگزین‌های غذایی مناسب با ویژگی‌های مثبت و بدون اثر جانبی منفی بوده‌اند. متخصصان تغذیه گزینه‌هایی با منشاء طبیعی نظیر گیاهان دارویی، پروبیوتیک‌های زیستی، اسیدهای آلی و غیره را پیشنهاد نموده‌اند. در سال‌های اخیر نیز، محققان با بهره‌گیری از علم نانوفناوری به استفاده از محصولات آن همانند نانوذرات نقره، سلنیوم و اکسید روی به عنوان مواد افزودنی در تغذیه جوجه‌های گوشتی برای رسیدن به تولید بهتر و اقتصادی‌تر روی آورده‌اند. با این حال مطالعات موجود در زمینه اثر نانوذرات اکسید روی بر عملکرد اقتصادی و سایر پارامترهایی که در پرورش بهینه و مطلوب طیور دارای اهمیت هستند، محدود است. از این این محقق به بررسی اثر سطوح مختلف نانوذرات اکسید روی بر صفات اقتصادی، عکس العمل سیستم ایمنی و اندام‌های مربوطه، آنزیم‌های گوارشی و ریخت شناسی روده کوچک جوجه‌های گوشتی پرداخته و امکان استفاده از این نانوذرات به عنوان یک افزودنی مغذی و منبعی جدید برای تأمین احتیاجات جوجه‌های گوشتی به عنصر روی را مورد مطالعه قرار داد.
دکتر فرهاد احمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، با اشاره به اینکه این تحقیق بین جوجه‌های گوشتی در دو دوره سنی ۱ الی ۲۱ و ۲۲ الی ۴۲ روزگی پرورش صورت گرفته، نحوه آنجام آنالیزها را به این شرح بیان کرد: «در سن ۲۱ و۴۲ روزگی از جوجه‌های گوشتی دو نمونه خون (سیتراته و لخته) از ورید زیر بال تهیه و برای انجام آزمایش‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفت. همچنین در سن ۴۲ روزگی غیر از تهیه نمونه خون و آزمایش مربوطه، نمونه‌هایی از قسمت‌های متفاوت روده ( براساس درصدهای متفاوت از کل طول روده کوچک) جدا و پس از طی فرایندی دقیق آنزیم‌های دستگاه گوارش همانند آمیلاز و لیپاز، با کمک دستگاه‌های تخصصی موجود در آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر اندازه‌گیری شد. شایان ذکر است که جامعه آماری در این تحقیق، شامل ۴۰۰ جوجه گوشتی نر یک روزه هیبرید تجاری (۳۰۸-Ross) بود که در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با پنج تیمار (سطوح مختلف نانوذرات اکسید روی مصرفی) و چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند.»
به گفته احمدی از نتایج این تحقیق می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:
۱- بهبود و افزایش عملکرد صفات اقتصادی
۲- بهبود سیستم ایمنی و افزایش معنی‌دار تیتر آنتی بادی‌های سرم خون
۳- افزایش نسبی و معنی‌دار آنزیم‌های دستگاه گوارش نسبت به گروه شاهد
۴- افزایش شاخص‌های وزن نسبی اندام‌های سیستم ایمنی مثل بورس فابریسیون، طحال و تیموس نسبت به گروه شاهد
۵- افزایش نسبی طول ویلی‌های (villi) روده کوچک به عمق کریپت‌ها (Crypt) که بنا به نتایج تحقیقات می‌توان از این خاصیت در بهبود زخم‌های ایجاد شده در پوست در زمان کمتر بهره گرفت
مهم‌ترین دستاورد این پژوهش معرفی نانوذرات اکسیدروی به عنوان منبعی جدید و قابل مصرف در جیره‌های غذایی برای تأمین احتیاجات جوجه‌های گوشتی به عنصر روی است.
بخشی از نتایج این تحقیق که مستخرج از رساله دکتری دکتر فرهاد احمدی بوده و با همکاری دکتر یحیی ابراهیم نژاد، دکتر ناصر ماهری سیس و دکتر جمشید قلعه کندی اعضای هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر صورت گرفته است در مجله International Journal of Biosciences (جلد۳، شماره ۷، ماه جولای سال ۲۰۱۳، صفحات ۲۳ تا ۲۹) به چاپ رسیده است.
