محققان، نانوحامل دارویی جدیدی طراحی کردهاند که در آن از ساختار نوعی ویروس استفاده شدهاست. این ویروس به شکلی تغییر داده شده که بتواند سلولهای سرطانی را شناسایی و محتویات دارویی را در آنجا رهاسازی کند.
طراحی نانوحامل دارویی مبتنی بر ویروس
پژوهشگران دانشگاه رایس موفق به طراحی نوعی ویروس شدند که میتواند مانند یک صندوق پست عمل کند. این صندوق دو کلید ویژه دارد که با استفاده از آنها میتوان محتویات دارویی موجود در ویروس را رهاسازی کرد.
جونگای سو و همکارانش با کار روی نوعی ویروس به نام AAV موفق به دستکاری آن شدند بهطوری که این ویروس تنها با دو نوع آنزیم پروتئاز کار باز میشود. پروتئازها پروتئینهایی هستند که میتوانند دیگر پروتئینها را شکسته و از بین ببرند. از آنجایی که محلهای تومور سرطانی دارای پروتئازهای ویژهای هستند میتوان این ویروسها را بهگونهای طراحی کرد که روی سلولهای سرطانی اثر گذاشته و آنها را از بین ببرند. نتایج این پژوهش در نشریهی ACS Nano به چاپ رسیده است.
AAVها معمولا بهعنوان حامل در ژندرمانی استفاده میشوند. این گروه تحقیقاتی از راهبردی کاملاً جدید استفاده کردند. سو میگوید: «ما به دنبال ترکیبات زیستی ویژهای در سطح گیرندههای سلولهای بیمار میگشتیم. آنچه که پیش از این مشخص شده بود در سلولهای سرطان پستان، پروتئازهای ویژهای توسط دیواره سلولی ایجاد میشوند که این آنزیمها سلولهای ایمنی بدن را فیلتر میکنند و موجب میشوند عملکرد سیستم ایمنی بدن مختل شود».
سو همچنین میگوید: «ما تصمیم گرفتیم ویروسی بسازیم که داروی موردنظر را به محل تومور حمل کند، این داروها درون ویروس قفل شده و تنها زمانی که پروتئاز ویژه سلولهای سرطانی وجود داشتند، قفل ویروس باز شده و دارو در درون تومور رهاسازی میشود. این ویروسها میتوانند به سطح سلول سرطان متصل شده و دارو را رهاسازی کنند. این دارو یا سلول سرطانی را از بین میبرد و یا حامل ژنهایی است که میتواند مشکل سلول بیمار را حل کند».
سو میافزاید: «اگر ما به دنبال یک نوع پروتئاز باشیم آن وقت این پروتئاز میتواند در هر کجای بدن یافت شود بنابراین عملکرد ویروس دچار مشکل میشود. اگر دو نوع پروتئاز مختلف مد نظر باشد آنگاه میتوان مطمئن بود که تنها سلول سرطانی، مورد هدف ویروس قرار میگیرد».
این گروه قصد دارند تا با تغییر طراحی این ویروس بتوانند علاوه بر شناسایی پروتئازها، غلظت آنها را نیز اندازهگیری کنند.