شبکه‌سازی تجهیزات و توانمندی‌های آزمایشگاهی، محیطی است که ضمن بهره‌مندی بهتر پژوهشگران، صنعتگران و فناوران از خدمات و ظرفیت‌های موجود در عرصه‌ی آزمایشگاهی، شکوفایی ظرفیت‌های نهفته‌ی آزمایشگاهی و تحقیقاتی در کشور را به همراه دارد.
شبکه ی آزمایشگاهی؛ بستر شکوفایی ظرفیت‌های نهفته‌ی آزمایشگاهی کشور
پایه‌ی پیشرفت و دستیابی به فناوریهای جدید، پژوهش‌های کاربردی، منظم و دارای برنامه است که تجهیزات آزمایشگاهی پیشرفته و استاندارد از الزامات کلیدی آن است. پیش از این با وجود سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجه بر این تجهیزات و آزمایشگاه‌های مختلف در کشور، یافتن آزمایشگاهی مناسب، به دلیل اطلاع رسانی ضعیف، چالشی بود که محققین و پژوهشگران با آن مواجه بودند. از این رو ایجاد شبکه‌ای منسجم و یک‌پارچه از توانمندی‌های آزمایشگاهی کشور در حوزه‌ی فناوریهای پیشرفته و راهبردی، به عنوان راهکاری موفق و کارآمد، می‌توانست به حل این چالش‌ها کمک کند؛ بنابراین، شکل‌گیری شبکه‌ی آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی با هدف هم‌افزایی توانمندی‌های آزمایشگاهی کشور در حوزه‌های گوناگون فناوریهای پیشرفته و راهبردی، گامی بود که ستاد ویژه توسعه فناوری نانو از سال ۱۳۹۳ گام در آن نهاد. شبکه‌ی آزمایشگاهی، ادامه‌ای است بر مسیر پیموده شده در شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو، اما این‌بار در ابعادی گسترده‌تر، ساختاری نو و متناسب با نیاز محققان، پژوهشگران و فناوران فعال در تمامی حوزه‌های فناوریهای راهبردی است.
دامنه‌ی پوشش این شبکه شامل آزمایشگاه‌های خدماتی است و آزمایشگاه‌های پژوهشی و آموزشی را شامل نمی‌شود. علاوه‌بر مراکز آزمایشگاهی زیرمجموعه‌ی سازمانهای دولتی و وزارتخانه‌های مختلف، مراکز آزمایشگاهی بخش خصوصی نیز می‌توانند به جمع اعضای این شبکه بپیوندند. از بخش‌های آزمایشگاهی وابسته به انواع مؤسسات تحقیقاتی و آموزش عالی اعم از دانشگاه، پژوهشگاه، مرکز تحقیقاتی و مواردی از این‌دست، تا پایان شهریورماه ۹۶، بیش از ۷۳۰ درخواست عضویت به دبیرخانه‌ی این شبکه رسیده است که از این بین، تعداد ۴۳۰ آزمایشگاه اطلاعات خود را در سایت شبکه ثبت کرده اند و ۲۵۰ آزمایشگاه به صورت قطعی به عضویت شبکه در آمده‌اند.
از میان مراکز عضو شبکه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ۳۸ درصد و بخش خصوصی ۳۲ درصد آزمایشگاه‌ها را به خود اختصاص داده‌اند و ۳۰ درصد مابقی، از سایر سازمانهای کشور هستند. همچنین تاکنون، بیش از ۸۹۰۰ تجهیز آزمایشگاهی از طریق وبگاه شبکه در دسترس پژوهشگران و صنایع کشور قرار گرفته است. در حال حاضر، شبکه‌ی آزمایشگاهی در همه‌ی استان‌های کشور و در بیش از ۶۰ شهر، آزمایشگاه عضو دارد و خدمات در این مراکز به متقاضیان ارائه می‌شود.
تا پایان سال ۱۳۹۵، ۲۰۴ مجموعه‌ی آزمایشگاهی از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی دولتی و شرکت‌های خصوصی سراسر کشور عضو قطعی شبکه آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی بوده‌اند که از این بین، ۱۸۵ مجموعه آزمایشگاهی در ارزیابی عملکرد سالیانه شبکه شرکت کرده‌اند. در سال گذشته، این مراکز در حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار خدمت آزمایشگاهی به بیش از ۵۰ هزار مشتری شامل پژوهشگران، دانشجویان و صنایع کشور ارائه کرده و درآمدی در حدود ۷۵۲ میلیارد ریال داشته‌اند.
باشگاه مشتریان شبکه‌ی آزمایشگاهی نیز که با هدف تسهیل در دریافت خدمات آزمایشگاهی و کاهش فرایند اداری و مالی مراکز آزمایشگاهی برای دریافت کنندگان خدمات ایجاد شده‌است، بستری را به منظور ارائه‌ی طرح‌های حمایتی سازمان‌ها و نهادهای کشور فراهم کرده است که حمایت‌های خود از طرح‌های پژوهشی را به راحتی از طریق این بستر مدیریت نمایند. هم‌اکنون در این باشگاه بیش از ۱۲۵۰۰ عضو از اساتید، دانشجویان، پژوهشگران، نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان، عضو هستند و از خدمات متنوع آن بهره‌مند می‌شوند. اعضای این باشگاه تنها با ارائه‌ی مدرک شناسایی، می‌توانند از خدمات همه مراکز عضو شبکه در سراسر کشور استفاده کنند.
دهمین جشنواره و نمایشگاه فناوری نانو ۱۴ الی ۱۷ مهرماه سال جاری به همت ستاد ویژه‌ی توسعه‌ی فناوری نانو در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران، سالن خلیج‌فارس برگزار شد. در این نمایشگاه که با هدف پیگیری برنامه‌های تعیین شده در سند چشم انداز توسعه فناوری نانو برگزار می‌شود، نهادهای فعال در حوزه‌ی فناوری نانو حضور داشتند.
در بخش آزمایشگاه‌های شبکه‌ی آزمایشگاهی در دهمین نمایشگاه فناوری نانو تعداد ۱۶ غرفه از آزمایشگاه‌های بخش خصوصی، دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها و مؤسسات کشور حضور داشتند و توانمندی خود را به بازدیدکنندگان معرفی کردند. این مراکز عبارت‌اند از:
– آزمایشگاه مرکزی دانشگاه فردوسی مشهد (وزارت علوم)
– موسسه‌ی پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش (وزارت علوم)
– موسسه‌ی تحقیقاتی پرطاووس (بخش خصوصی)
– شرکت پژوهشی کیمیا شنگرف پارس (بخش خصوصی)
– دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز (وزارت بهداشت)
– شرکت حسگر مواد صبا (بخش خصوصی)
– پژوهشگاه صنعت نفت (وزارت نفت)
– مرکز پژوهش متالورژی رازی (بخش خصوصی)
– بنیاد علوم کاربردی رازی (بخش خصوصی)
– مرکز خدمات آنالیز دستگاهی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی (جهاد دانشگاهی)
– گروه پژوهشی آنالیزی کیمیازی (بخش خصوصی)
– شرکت آریا الکترون اپتیک (بخش خصوصی)
– آزمایشگاه مرکزی پژوهشگاه شیمی و مهندسی شیمی ایران (وزارت علوم)
– شرکت بیم گستر تابان (بخش خصوصی)
– مرکز تحقیقات فرآوری مواد معدنی ایران (وزارت صنعت)
– پژوهشگاه مواد و انرژی (وزارت علوم)
غرفه‌ی شبکه‌ی آزمایشگاهی فناوریهای راهبردی در این نمایشگاه، پذیرای بازدیدکنندگان مختلفی از جمله تورهای دانشجویی، اعضای هیئت علمی، صاحبان صنایع و سایر علاقه‌مندان بود و توانمندی شبکه در حوزه‌ی اطلاع‌رسانی تجهیزات و خدمات قابل‌ارائه توسط مراکز عضو در سراسر کشور و نیز طرح‌های حمایتی شبکه از آزمایشگاه‌ها و پژوهشگران، به بازدیدکنندگان از غرفه معرفی شد.
