پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی تهران با استفاده از اسانس گیاه ترخون، موفق به آماده‌سازی نانوامولسیونی شده‌اند که می‌تواند به عنوان یک سم گیاهی در از بین بردن لاروهای ناقل مالاریا به‌کار رود. سم حاصل از این نانوامولسیون، مقرون به صرفه، سازگار با محیط زیست و دارای کارایی قابل مقایسه با نمونه‌های سموم صنعتی است. لارو به زبان بسیار ساده، دوره‌ای از زندگی پشه‌هاست که قبل از بلوغ سپری می‌شود.
نابودی پشه‌های ناقل مالاریا با نانولاروکش گیاهی
بیماری‌های قابل انتقال توسط پشه‌هایی نظیر مالاریا، تب زرد و زیکا سالیانه سبب مرگ بسیاری از افراد در سرتاسر دنیا می‌شوند. درمان مالاریا هزینه‌های قابل توجهی را برای افراد و دولت‌ها به بار می‌آورد. تنها در سال ۲۰۱۴، کمک مالی بین المللی برای کنترل مالاریا در سراسر جهان، ۱/۹ میلیارد دلار آمریکا بوده است. از طرفی براساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (WHO)، دو میلیارد نفر در جهان، در مناطق پر خطری زندگی می‌کنند که احتمال ابتلا به مالاریا در یک سال در آن‌ها، بیشتر از یک نفر در ۱۰۰۰ نفر است.
دکتر محمود اوصانلو، دانش‌آموخته دکتری تخصصی نانوفناوری پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی، با اشاره به این مطلب که استفاده مداوم از سموم صنعتی سبب بروز مقاومت در بسیاری از پشه‌ها و نیز آلودگی‌های زیست محیطی شده است، عنوان کرد:« لاروکُش‌های گیاهی جایگزین‌های مطلوبی برای این سموم به شمار می‌روند. به همین دلیل در این پژوهش سعی شده تا به کمک فناوری نانو و با بررسی عصاره‌ی گیاهان مختلف یک نانولاروکُش تهیه شود. در این پژوهش، تمرکز اصلی بر روی لاروهای اصلی ناقل بیماری مالاریا در ایران یعنی آنوفل استفنسی (Anopheles stephensi) بود. این گونه ناقل اصلی بیماری مالاریا در شبه جزیره‌ی عربستان، شبه قاره هند و افغانستان نیز وجود دارد.»
دکتر محمود اوصانلو، دانش‌آموخته دکتری تخصصی نانوفناوری پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی، با اشاره به این مطلب که استفاده مداوم از سموم صنعتی سبب بروز مقاومت در بسیاری از پشه‌ها و نیز آلودگی‌های زیست محیطی شده است، عنوان کرد:« لاروکُش‌های گیاهی جایگزین‌های مطلوبی برای این سموم به شمار می‌روند. به همین دلیل در این پژوهش سعی شده تا به کمک فناوری نانو و با بررسی عصاره‌ی گیاهان مختلف یک نانولاروکُش تهیه شود. در این پژوهش، تمرکز اصلی بر روی لاروهای اصلی ناقل بیماری مالاریا در ایران یعنی آنوفل استفنسی (Anopheles stephensi) بود. این گونه ناقل اصلی بیماری مالاریا در شبه جزیره‌ی عربستان، شبه قاره هند و افغانستان نیز وجود دارد.»
اصانلو در ادامه گفت: «نتیجه این طرح در صنایع تهیه سموم حشره‌کش و آفت‌کش قابل استفاده است و به نوعی در صورت تجاری سازی، نیاز کشور از واردات حذف می‌شود. نکته‌ی جالب آن است که با تغییر گروه هدف یعنی حشره مورد مطالعه، می‌توان بر حسب نیاز، هر گونه سم گیاهی را بر علیه حشرات مهم به لحاظ بهداشتی و یا آفات کشاورزی تهیه نمود.»
این محقق در مقایسه عملکرد نانولاروکش نهایی ساخته شده با نمونه‌های عادی عنوان کرد: «با کپسوله نمودن اسانس گیاه درون نانوذرات کیتوزان، کارایی لاروکشی آن‌ها به نحو چشمگیری افزایش می‌یابد. اسانس فرموله شده در شرایط شبیه سازی شده میدانی در غلظتppm 31 لاروکشی کامل دارد، حال آنکه این عدد برای عصاره‌ی فرموله نشده ppm 80 است. طول مدت دوره لاروی پشه‌ها، بین ۸ تا ۱۰ روز است؛ لذا هر چه دوام خاصیت لاروکشی بیشتر باشد، تعداد دفعات سم پاشی کاهش می‌یابد. از آنجا که دوام خاصیت لاروکشی نانوفرمولاسیون نهایی ۴/۵ برابر اسانس فرموله نشده است، لذا به همین مقدار در هزینه، نیروی انسانی و نیز زمان سم پاشی صرفه جویی می‌شود. در واقع دوام خاصیت لاروکشی در شرایط شبیه سازی شده میدانی برای نانوفرمولاسیون تهیه شده به ۹ روز افزایش یافت، اما این مقدار برای اسانس فرموله نشده فقط ۲ روز است.»
از این طرح اختراعی با عنوان «نانوکپسول‌های حاوی اسانس ترخون با اثر لاروکشی بلند مدت بر علیه آنوفل استفنسی» و با شماره ۹۱۵۴۷ در مرکز مالکیت‌های معنوی ثبت گردیده است.
این تحقیقات از تلاش‌های دکتر محمود اوصانلو- دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی تهران- دکتر امیر امانی، دکتر محمد مهدی صداقت و دکتر حسن سرشتی انجام شده است. نتایج مربوط به بخش نانوامولسیون این کار در مجله‌ی Industrial Crops & Products با ضریب تأثیر ۳/۱۸۱ (جلد ۱۰۹، سال ۲۰۱۷، صفحات ۲۱۴ تا ۲۱۹) منتشر شده است.
این محقق در مقایسه عملکرد نانولاروکش نهایی ساخته شده با نمونه‌های عادی عنوان کرد: «با کپسوله نمودن اسانس گیاه درون نانوذرات کیتوزان، کارایی لاروکشی آن‌ها به نحو چشمگیری افزایش می‌یابد. اسانس فرموله شده در شرایط شبیه سازی شده میدانی در غلظتppm 31 لاروکشی کامل دارد، حال آنکه این عدد برای عصاره‌ی فرموله نشده ppm 80 است. طول مدت دوره لاروی پشه‌ها، بین ۸ تا ۱۰ روز است؛ لذا هر چه دوام خاصیت لاروکشی بیشتر باشد، تعداد دفعات سم پاشی کاهش می‌یابد. از آنجا که دوام خاصیت لاروکشی نانوفرمولاسیون نهایی ۴/۵ برابر اسانس فرموله نشده است، لذا به همین مقدار در هزینه، نیروی انسانی و نیز زمان سم پاشی صرفه جویی می‌شود. در واقع دوام خاصیت لاروکشی در شرایط شبیه سازی شده میدانی برای نانوفرمولاسیون تهیه شده به ۹ روز افزایش یافت، اما این مقدار برای اسانس فرموله نشده فقط ۲ روز است.»
از این طرح اختراعی با عنوان «نانوکپسول‌های حاوی اسانس ترخون با اثر لاروکشی بلند مدت بر علیه آنوفل استفنسی» و با شماره ۹۱۵۴۷ در مرکز مالکیت‌های معنوی ثبت گردیده است.
این تحقیقات از تلاش‌های دکتر محمود اوصانلو- دانش‌آموخته دانشگاه علوم پزشکی تهران- دکتر امیر امانی، دکتر محمد مهدی صداقت و دکتر حسن سرشتی انجام شده است. نتایج مربوط به بخش نانوامولسیون این کار در مجله‌ی Industrial Crops & Products با ضریب تأثیر ۳/۱۸۱ (جلد ۱۰۹، سال ۲۰۱۷، صفحات ۲۱۴ تا ۲۱۹) منتشر شده است.
