پژوهشگران دانشگاه خوارزمی موفق شدند با بهره‌گیری از نقاط کوانتومی، به روشی ارزان جهت تشخیص و اندازه‌گیری مواد مخدر دست یابند. مراکز پزشکی قانونی، ستاد مبارزه با مواد مخدر و کلینیک‌های ترک اعتیاد از مشتریان محصول نهایی این طرح خواهند بود.
نقاط کوانتومی، مأموران وظیفه‌شناس مبارزه با مواد مخدر!
اعتیاد به مواد مخدر یکی از مسائل چالش برانگیز جوامع به شمار می‌رود و تشخیص سریع آن می‌تواند کمک شایانی به نجات فرد معتاد کند. امروزه روش‌های گوناگونی جهت تشخیص و اندازه‌گیری مواد مخدر مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ رایج‌ترین آن‌ها استفاده از روش‌های دستگاهی پیچیده است که مشکلات متعددی دارد.
دکتر مجید ماستری فراهانی ضمن برشمردن معایب روش‌های کنونی تشخیص مواد مخدر در رابطه با اهداف دنبال شده در این طرح گفت: « روش‌های کنونی در تشخیص مواد مخدر اغلب روش‌هایی پیچیده، زمان‌بر و گران هستند که برای انجام آن به پرسنل مجرب نیاز است؛ ضمن اینکه برخی اوقات با خطا روبه‌رو می‌شوند. بر این اساس در طرح حاضر روشی ساده و ارزان و مبتنی بر فناوری نانو ارائه شده که می‌توان به کمک آن مواد مخدر را در پودر همراه مظنون، شناسایی و آن را به کمک فلوئوریمتری اندازه‌گیری کرد.»
وی در ادامه افزود: « این روش بر استفاده از نقاط کوانتومی استوار است. در واقع نقاط کوانتومی با نشر نور مرئی، وجود مواد مخدر در نمونه‌ی مورد آزمایش را هشدار می‌دهند که این موضوع این روش را به روشی آسان و ارزان تبدیل کرده است. به‌علاوه، این روش نیاز به تخصص خاصی ندارد.»
در این طرح از نقاط کوانتومی کادمیم سولفید عامل‌دار شده با آنتی‌مورفین، به‌عنوان نشان‌گر فلوئورسانس، برای تشخیص مورفین استفاده شده است. تحت تابش نور فرابنفش، این نقاط کوانتومی به‌صورت گزینشی به مورفین موجود در محلول واکنش نشان داده و نور نشری خاصی منتشر می‌کنند. شدت نور آن‌ها به میزان مورفین موجود در محلول وابسته است.
به گفته‌ی این محقق، در طرح حاضر پس از سنتز نقاط کوانتومی کادمیم سولفید، نانوذرات مذکور با آنتی‌مورفین عامل‌دار شده‌اند. در ادامه به‌منظور مشخصه‌یابی ساختاری نانوذرات عامل‌دار شده از روش‌هایی نظیر پراش پرتو ایکس، طیف‌سنجی مادون قرمز، میکروسکوپ الکترونی عبوری با قدرت تفکیک بالا، طیف‌سنجی پراکنش انرژی اشعه ایکس، طیف‌سنجی فتولومینسانس و طیف‌سنجی فرابنفش- مرئی استفاده شده و در انتها بررسی عملکرد حسگری نانوذرات به کمک آزمون فلوئورسانس انجام گرفته است.
دکتر مجید ماستری فراهانی، عضو هیأت علمی دانشگاه خوارزمی و کیانا خادم عباسی، دانشجوی مقطع دکتری و نیلوفر ملاطایفه، دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد این دانشگاه در انجام این تحقیقات همکاری داشته‌اند. نتایج این کار، در مجله‌ی Materials Letters با ضریب تأثیر ۲٫۶۸۷ (جلد ۲۲۸، سال ۲۰۱۸، صفحات ۶۸ تا ۷۱) به چاپ رسیده است.
