پژوهشگران پژوهشکده ترمیم زخم و بافت مرکز تحقیقات لیزر پزشکی توانستند با فناوری تولید نانوذرات لایه‌ای زیرکونیوم با قابلیت تبادل یونی و زیست‌سازگار بودن، یک نوع سامانه دارورسانی با کارایی بالا را طراحی کنند.
طراحی سامانه دارورسانی با استفاده از یک نانوساختار زیست‌سازگار
رضا حسین‌زاده، استادیار بیوفیزیک پژوهشکده ترمیم زخم و بافت مرکز تحقیقات لیزر پزشکی درباره طرح حاضر گفت: «از اهداف تحقیقاتی گروه پژوهشی این طرح، طراحی سامانه‌های دارورسانی است که بتوانند اثرات جانبی دارو را کم کرده و با ایجاد انحلال بهتر، دارو را حفظ و به هدف موردنظر برسانند. این طرح توانسته با کاهش اثرات سمیت دارو و انتقال مناسب آن به بافت سرطانی و در معرض قرار دادن دارو با روش تبادل یونی در محیط سلول سرطانی که دارای pH پائین‌تری است، اثرگذاری دارو را به‌صورت فعال‌سازی با پرتو لیزر تحت کنترل قرار داده و اثر آن را نیز بهتر کرده و اثرات جانبی آن را کاهش دهد.»
محقق مرکز تحقیقات لیزر پزشکی گفت: «این طرح در صنعت دارویی و پزشکی و به‌ویژه در درمان سرطان مورداستفاده قرار می‌گیرد و ترکیبات مورداستفاده کاملاً زیست‌سازگار بوده و واکنش منفی ندارند.»
وی در ادامه گفت: «این طرح در مقیاس آزمایشگاهی انجام شده است و از اهداف آتی گروه تحقیقاتی ما بررسی امکان کاربرد آن با انجام آزمون‌هایی روی موش‌ها و کارآزمایی‌های بالینی است و دانش فنی ایجاد شده می‌تواند در اندازه‌های بزرگ‌تر و نیمه‌صنعتی و دارویی نیز ادامه یابد.»
یکی از اهداف اصلی طراحان این پژوهش، ارائه راهکارهایی برای درمان سرطان بوده و در آن سعی شده تا با استفاده از یک داروی مدل به امکان استفاده از سامانه به منظور کاهش اثرات جانبی دارو و تحویل در محل مناسب دارو بپردازد.
حسین‌زاده با اشاره به این مطلب گفت: «آزمون‌های سلولی مانند تعیین بقای سلول‌ها پس از تیمارهای مختلف، سنجش کلونی‌زائی، اثر نورپویادرمانی، سنجش میزان ترکیبات ROS، همچنین مکانیسم مرگ سلولی به روش فلوسایتومتری، تعیین ساختار به روش‌های TEM،SEM و استفاده از طیف‌نگاری XRD از جمله آزمون‌هایی است که برای تأیید نتایج از آن‌ها بهره گرفته‌ایم.»
وی با اشاره به این‌که فناوری تولید نانوذرات لایه‌ای زیرکونیوم با قابلیت تبادل یونی و همچنین زیست‌سازگاری خوب این نانوساختار از جمله نتایج کلیدی این پژوهش است گفت: «از ویژگی‌های این طرح کاهش اثرات جانبی و سمیت سلول دارو و حساسگر نوری، جلوگیری از حذف دارو در مسیر انتقال به محل، رهایش دارو در محل سلول‌های سرطانی به دلیل قابلیت تبادل یونی خوب سامانه در محیط اسیدی اطراف سلول سرطانی و انتخاب‌پذیری فعال‌سازی دارو با استفاده از لیزر نور قرمز است.»
این پژوهش حاصل طرح تحقیقاتی فناورانه جهاد دانشگاهی پژوهشکده ترمیم زخم و بافت یارا و مرکز تحقیقات لیزر پزشکی است که با همکاری رضا حسین‌زاده، استادیار بیوفیزیک و نویسنده مسئول این مقاله و خاطره خرسندی، استادیار بیوشیمی در قالب مقاله‌ای با عنوان Photodynamic effect of Zirconium phosphate bio-compatible nano-bilayers containing methylene blue on cancer and normal cells در مجله Scientific Reports با ضریب تأثیر ۴٫۰۱۱ (سال ۲۰۱۹) چاپ شده است.
