در سطح جهانی، همه‌گیری بیماری کرونا سیستم‌های مراقبت بهداشتی و اقتصادها را بی‌ثبات کرده است. پیشرفت‌های اخیر در درک زیست‌شناسی ساختاری و آسیب‌شناسی ویروس کرونا منجر به توسعه و تایید اضطراری چندین واکسن ضدکرونا و همچنین انواع واکسن‌های کاندید شده است که هنوز در حال توسعه هستند.
بررسی واکسن‌های نانوذرات مبتنی بر پروتئین برای محافظت در برابر ویروس کرونا
در میان واکسن‌های ضدویروس کرونا که به تازگی ساخته شده‌اند، نانوذرات مبتنی بر پروتئین طبیعی که به خوبی برای ارائه آنتی‌ژن چند ظرفیتی و بهبود فعال‌سازی ایمنی سازگار هستند، به دلیل توانایی آنها در تحریک پاسخ‌های ایمنی هومورال و سلولی قدرتمند مورد بررسی قرار گرفته‌اند.
یک کارآزمایی بالینی فاز III ایمنی و کارایی واکسن شرکت نوواواکس (Novavax) را که یک واکسن نانوذرات نوترکیب بوده که از نسخه تثبیت شده پروتئین (S) ویروس کرونا تشکیل شده است، نشان داد. علاوه بر این، آزمایش‌های بالینی فاز I با نانوذرات پروتئین مبتنی بر فریتین، حاوی پروتئین S ویروس کرونا در حال انجام است (NCT04784767).
با نمایش آنتی‌ژن‌های چند ظرفیتی بر روی سطح پروتئین‌های محلول، این فناوری‌های واکسن مبتنی بر نانوذرات می‌توانند ایمنی‌زایی و پایداری آنتی‌ژن‌های محلول را افزایش دهند. آنها می‌توانند انواع فعالیت‌های ایمونولوژیکی از جمله انتقال موثر آنتی‌ژن‌ها به غدد لنفاوی، حفظ سلول‌های دندریتیک فولیکولی و کمکی T-سلول‌ها، و همچنین تشکیل، فعال‌سازی و گسترش سلول‌های B، از جمله سلول‌های B حافظه و سلول‌های پلاسما با عمر طولانی را انجام دهند.
نانوذرات مبتنی بر پروتئین دارای حداقل نگرانی‌های ایمنی زیستی یا زیست‌محیطی مربوط به فرآیند تولید خود هستند و به دلیل هزینه‌های تولید انبوه پایین‌تر می‌توانند در دسترس عموم مردم باشند. بنابراین، نانوذرات مبتنی بر پروتئین به طور گسترده‌ای به عنوان وسیله‌ای برای تحویل انواع واکسن‌ها و داروها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. به تازگی مقاله مروری در مجله بین المللی علوم مولکولی منتشر شده است که در آن پیشرفت‌های اخیر در تولید واکسن‌های نانوذرات مبتنی بر پروتئین علیه ویروس کرونا مورد بحث قرار گرفته است. در این مقاله مروری طراحی و روش نمایش دامنه‌های آنتی‌ژنی سطحی نانوذرات مختلف مبتنی بر پروتئین و همچنین عملکرد واکسیناسیون‌های مبتنی بر نانوذرات تولید شده گردآوری شده است. تمرکز اولیه روی پیشرفت‌های عمده در واکسن‌های نانوذرات مبتنی بر پروتئین برای محافظت از ویروس کرونا بود. همچنین طراحی و روش‌های مورد استفاده برای ترکیب دامنه‌های آنتی ژنی، مانند پروتئین اسپایک (S)، دامنه اتصال گیرنده (RBD) و سایر حوزه‌ها را در نانوذرات پروتئینی مختلف مورد بحث قرار می‌دهد.
یافته‌های این مقاله نمای کلی و زمینه‌ای برای پیشرفت‌های اخیر در واکسن‌های نانوذرات پروتئینی که تحت آزمایش‌های بالینی قرار گرفته‌اند، را ارائه می‌کند. این بررسی همچنین پیشرفت‌های کارآزمایی بالینی اخیر را ارزیابی می‌کند و چشم‌اندازی برای واکسن‌های نانوذرات مبتنی بر پروتئین ارائه می‌کند.
براساس این یافته‌ها، شرکت‌های استرازنکا و جانسون اند جانسون واکسن‌های ناقل ویروسی را در سطح بین‌المللی تحویل داده‌اند، در حالی که فایزر و مادرنا واکسن‌های مبتنی بر اسید ریبونوکلئیک (mRNA) پیام‌رسان و شرکت سینواک بیوتک واکسن‌های غیرفعال را توزیع کرده‌اند.
صدها نفر از طریق واکسن ضدویروس کرونا در حال حاضر تحت مطالعات بالینی هستند. در این میان، واکسن‌های زیرواحد پروتئین نوترکیب مبتنی بر پروتئین S ویروس کرونا یا RBD به دلیل ایمنی اثبات‌شده، گزینه‌ای جذاب هستند. علیرغم تلاش‌های انجام شده برای ایجاد و استفاده از پروتئین های S یا زیر واحدهای مبتنی بر RBD به عنوان کاندیدای واکسن، ایمنی‌زایی ضعیف آنها همچنان یک مانع است.
واکسن‌های مبتنی بر نانوذرات پروتئینی در مقایسه با واکسن‌های زیرواحد پروتئین S در دوزهای پایین‌تر، با پتانسیل اثربخشی بیشتر، پاسخ‌های آنتی‌بادی خنثی‌کننده و پاسخ‌های ایمنی هومورال و سلولی خاص همراه هستند.
علاوه بر این، پایداری ذاتی واکسن‌های مبتنی بر نانوذرات پروتئینی ویروس کرونا، فقدان یک زنجیره تامین سخت‌گیرانه با تجهیزات سرمایشی، و عدم وجود نگرانی‌های ایمنی از مزایای قابل توجه این فناوری هستند.
