در دوره کرونا بیشتر خبرها مربوط به نانوذرات لیپیدی پیرامون استفاده از این نانوذرات در بخش واکسن ضدکرونا بود اما با عبور از بحران کرونا، تولید واکسن‌های ضدسرطان به رتبه اول خبرهای این حوزه رسیده است.
تغییر معنادار روند اخبار نانوذرات لیپیدی از واکسن کرونا به واکسن ضدسرطان
اواخر سال ۱۳۹۸ خبری در رسانه‌ها منتشر شد مبنی بر شیوع یک بیماری تنفسی در ووهان چین، بیماری که در آن افراد بدون دلیل شناخته شده‌ای، دچار مشکلات تنفسی، گلودرد و تب می‌شدند. چندی نگذشت که سونامی این بیماری از مرزهای چین فراتر رفت و تقریبا تمام جهان را درگیر خود کرد. نام کرونا با مرگ و درد همراه شده بود و ترس از این بیماری ناشناخته تمام جهان را در بر گرفت.
با شیوع ویروس کرونا بسیاری از گروه‌های تحقیقاتی کار روی ساخت واکسن برعلیه این ویروس را آغاز کردند و در این بین فناوری نوظهوری به نام نانوذرات لیپیدی توجه دانشمندان را به خود جلب کرد. این نانوذرات که تا آن زمان در ساخت واکسن‌های ضدبیماری‌های تنفسی به کار گرفته نشده بود توسط چند گروه تحقیقاتی برای ساخت واکسن مورد استفاده قرار گرفت و در نهایت نیز مجوز تولید و استفاده از آن به سرعت از سوی مراجع قانونی در کشورها صادر شد.
با شروع واکسیناسیون، اثربخشی این واکسن در کاهش میزان ابتلا به کرونا مشخص شد و از این رو نانوذرات لیپیدی به سر خط خبرهای حوزه واکسن رسید. با مرور خبرها و حتی مقالات علمی در این دوره مشخص می‌شود که بیشترین تمرکز روی توسعه نانوذرات لیپیدی برای مقابله با ویروس کرونا است. شرکت‌ها برای ساخت واکسن با نانوذرات لیپیدی وارد رقابت با یکدیگر شدند و هر هفته خبری از کارآزمایی بالینی یا نتایج مثبت در مقیاس‌های صنعتی و نیمه صنعتی شنیده می‌شد.
با فروکش کردن تب کرونا، روندها در حوزه نانوذرات لیپیدی شروع به تغییر کرد و ساخت واکسن‌های ضدسرطان به اولویت اول تبدیل شد. با توجه به اهمیت روز افزون مقابله با سرطان و همچنین امید بیشتر به بازگشت سرمایه‌گذاری در ساخت واکسن‌های ضدسرطان ( نسبت به واکسن‌های ضدکرونا که نیاز به آن رو به افول بود)، روندها در استفاده از نانوذرات لیپیدی تغییر کرد و کفه تحقیقات و فعالیت‌های صنعتی به سمت مقابله با سرطان سنگین‌تر شد. هر چند در کنار واکسن‌های ضدسرطان، موضوع ساخت واکسن برعلیه ویروس‌هایی نظیر آنفولانزا و ایدز نیز پررنگ‌تر شد و سهم واکسن‌های ضدکرونا در خبرهای مربوط به نانوذرات لیپیدی کاهشی شد. از دیگر کاربردهای نانوذرات لیپیدی در دوران پسا کرونا، استفاده از آن در مکمل‌های غذایی بود که هنوز این روند ادامه دارد.
موضوع داغ دیگری نیز وارد تیترهای خبری شد، دعاوی حقوقی برسر مالکیت پتنت‌های نانوذرات لیپیدی! گویی در دوره کرونا به دلیل اهمیت ساخت واکسن، شرکت‌ها از تقابل حقوقی برسر مالکیت فکری دستاوردها پرهیز کرده ( یا به اجبار دولت‌ها تن به این سکوت داده بودند) و با فروکش کردن تب کرونا، دعاوی حقوقی برسر برخی پتنت‌ها و مالکیت‌های فکری آغاز شد که همچنان ادامه دارد.
بنابراین می‌توان از منظر خبری، استفاده از نانوذرات لیپیدی را در بخش تحقیقات صنعتی به دو بازه زمانی مختلف تقسیم کرد. در دوره اوج بیماری کرونا، توسعه واکسن و تولید انبوه آن و همچنین رقابت شرکت‌ها برای تولید واکسن مهمترین موضوع خبری در بخش نانوذرات لیپیدی بود. اما پس ازخروج کرونا از حالت پاندمی، جهت خبرهای نانوذرات لیپیدی به سوی ساخت واکسن‌های ضدسرطان تغییر کرد و تولید واکسن‌های ضدویروس در رتبه دوم اهمیت خبری قرار گرفت. نکته جالب توجه دیگر این که در دوره کرونا شرکت‌ها برای ساخت واکسن با یکدیگر رقابت داشتند اما در حال حاضر خبرهای زیادی درباره همکاری مشترک و هم‌افزایی شرکت برای ایجاد فرصت تجاری در بخش نانوذرات لیپیدی منتشر می‌شود.
نگارنده: داود قرایلو
