همزمان با نمایشگاه فناوری نانو و در جریان نمایشگاه فناوری فر ایران، شرکت دانشبنیان نانوفناوران دارویی الوند از تولید داخلی داروی پیشرفته ونتوکالکس (TenuCalex®) خبر داد؛ دارویی هدفمند در گروه درمانهای نوین سرطان که با بهرهگیری از فناوری Hot Melt Extrusion (HME) برای نخستینبار در کشور تولید شده است. این دستاورد، ایران را در جمع معدود کشورهایی قرار میدهد که توان ساخت داروهای نسل جدید مبتنی بر مهارکنندههای پروتئینی را دارند. تولید این دارو نهتنها وابستگی کامل کشور به واردات را کاهش میدهد، بلکه میتواند سالانه از خروج مقادیر قابلتوجهی ارز جلوگیری کرده و راه را برای صادرات داروهای مبتنی بر فناوریهای پیشرفته هموار کند.
بومیسازی داروی ضدسرطان ونتوکالکس در ایران
در عصری که پزشکی دقیق (Precision Medicine) بهعنوان راهبردی بنیادین در درمان بیماریها شناخته میشود، توسعه داروهایی با عملکرد انتخابی و هدفمند به یکی از شاخصهای اصلی پیشرفت نظام سلامت بدل شده است. در این میان، شرکت دانشبنیان نانوفناوران دارویی الوند با بهرهگیری از دانش نوین داروسازی و فناوریهای نانومقیاس، موفق به بومیسازی و تولید داروی ونتوکالکس (TenuCalex®) شده است؛ دارویی که در ردیف درمانهای نسل جدید ضدسرطان قرار دارد.
ونتوکالکس از گروه مهارکنندههای پروتئینی BCL-2 است؛ پروتئینی که با جلوگیری از فرایند مرگ برنامهریزیشده سلولی (Apoptosis)، موجب بقای سلولهای سرطانی در بدن میشود. افزایش بیان این پروتئین در برخی سرطانهای خون، از جمله لوکمی لنفوسیتی مزمن (CLL) و لوکمی میلوئیدی حاد (AML)، سبب مقاومت سلولهای بدخیم در برابر درمانهای مرسوم میشود. داروی ونتوکالکس با اتصال اختصاصی به BCL-2، مسیر طبیعی مرگ سلولی را فعال کرده و موجب حذف انتخابی سلولهای سرطانی بدون آسیب به سلولهای سالم میشود؛ ویژگیای که آن را به یکی از داروهای کلیدی در درمان سرطانهای خونی تبدیل کرده است.
تاکنون، این دارو بهصورت کامل از خارج کشور تأمین میشد و بیماران ایرانی ناچار بودند هزینههای سنگین ارزی برای دسترسی به آن بپردازند. با تولید داخلی این دارو، برای نخستینبار امکان عرضه دارویی با کیفیت و اثربخشی همتراز با برند اصلی جهانی فراهم شده است؛ درحالیکه هزینه درمان به شکل چشمگیری کاهش مییابد و دسترسی بیماران به درمانهای نوین تسهیل میشود.
یکی از برجستهترین ویژگیهای این دستاورد، استفاده از فناوری Hot Melt Extrusion (HME) در فرایند تولید است. شرکت نانوفناوران دارویی الوند نخستین مجموعه ایرانی است که از این فناوری در ساخت داروهای جامد بهره برده است. ونتوکالکس بهطور طبیعی دارای انحلالپذیری بسیار پایین در محیطهای آبی است، اما استفاده از روش HME، با ترکیب دارو و پلیمرهای دارویی تحت دما و فشار بالا، موجب ایجاد سیستم آمورف (Amorphous Solid Solution) میشود که انحلال، جذب و فراهمی زیستی (Bioavailability) دارو را به میزان چشمگیری افزایش میدهد. نتیجه این فرایند، تولید دارویی با پایداری بیشتر، کارایی بالاتر و اثربخشی درمانی بهینه است.
به گفته کارشناسان، بومیسازی دانش فنی تولید ونتوکالکس در کشور، دستاوردی استراتژیک برای صنعت داروسازی ایران بهشمار میآید؛ زیرا نهتنها موجب خودکفایی در تولید داروهای ضدسرطان پیشرفته میشود، بلکه زمینهساز شکلگیری زنجیره ارزش در تولید داروهای نوین و توسعه بازارهای صادراتی خواهد بود.
این محصول اکنون در نمایشگاه فر ایران در معرض دید کارشناسان، متخصصان داروسازی و فعالان زیستفناوری قرار گرفته است و بهعنوان یکی از نمونههای برجسته تلفیق دانش نانو، داروسازی و نوآوری صنعتی، نمایانگر ظرفیت فزاینده کشور در حوزه داروهای نسل آینده است.
تولید داروی ونتوکالکس در داخل کشور، افزون بر کاهش هزینههای درمان بیماران مبتلا به سرطان، میتواند تأثیری قابلتوجه بر تراز تجاری حوزه سلامت داشته باشد. این دستاورد همچنین نشاندهنده حرکت ایران به سمت استقلال فناوری در داروسازی و تحقق هدف کلان اقتصاد دانشبنیان است؛ مسیری که در نهایت، با ارتقای کیفیت زندگی بیماران و افزایش سهم داروهای بومی در بازار داخلی و منطقهای همراه خواهد بود.
