تحلیلی بر توسعه فناوری‌نانو در شبه قاره هند

کشور هند با بیش از یک میلیارد نفرجمعیت، یکی از بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا را در
اختیار دارد. این کشور برای تداوم توسعه پایدار و افزایش رقابت‌پذیری صنایع خود،
فناوری‌نانو را به‌عنوان یکی از اولویت‌های تحقیق و توسعه خود انتخاب کرده و سرمایه‌گذاری
در این حوزه را از سال ۲۰۰۲ آغاز کرده‌ است.

کشور هند در سال ۲۰۰۲ برنامه ملی فناوری‌نانوی این کشور را به‌وسیله وزارت علوم و
فناوری، با بودجه ده میلیون دلار برای یک دوره سه‌ساله تدوین نمود. سازمان‌های
سرمایه‌گذاری گوناگونی مثل وزارت علوم و فناوری(DST) و شورای کمک‌های بلاعوض
دانشگاهی(UGC)، برنامه‌های تحقیقاتی زیادی را در زمینه علوم نانو شروع نموده‌اند.
تحقیقات اصلی علوم نانو در مؤسسه‌هایی مثل مؤسسه علوم هند(بنگلور)، مؤسسه فناوری
هند(مدرس، چنای، خاراگپور، بمبئی، دهلی نو)، مؤسسه مرکزی تحقیقات مهندسی
الکترونیک(پیلانی)، دانشگاه پونا، آزمایشگاه فیزیک حالت جامد(دهلی) و مؤسسه تحقیقات
بنیادی تاتا در حال انجام است.
به‌طور کلی محققان این کشور معتقدند که اگر موارد زیر به‌خوبی از طرف سیاست‌گذاران
و برنامه‌ریزان فناوری‌نانو در هند رعایت شود، این فناوری می‌تواند منجر به توسعه
اقتصادی این کشور گردد:
• توجه به تحقیقات کاربردی و انتقال نتایج تحقیقات به صنعت
• آموزش فناوری‌نانو برای دانشجویان و حتی دانش‌آموزان
• آموزش کارآفرینی
• آگاه کردن شهروندان از خطرات بالقوه و اثرات اجتماعی فناوری‌نانو
هم‌اکنون تحقیقات بنیادی فناوری‌نانو در هند، با تحقیقات بنیادی ایالات متحده‌
آمریکا و کشورهای اروپایی قابل مقایسه است؛ اما کشور هند از نظر تحقیقات کاربردی و
انتقال فناوری به صنعت دارای مشکلات بسیار زیادی است و برای غلبه بر این معضل،
همکاری بین محققان، مهندسان، اقتصاددانان، مدیران و جامعه‌شناسان ضروری می‌نماید.

محققان کشور هند معتقدند که تحقیقات فناوری‌نانو در این کشور باید مسائل و مشکلات
کشور هند را؛ از قبیل تصفیه آب آشامیدنی، دارو، محیط زیست، انرژی و الکتریسیته مد
نظر قرار دهد. دست‌اندرکاران فناوری‌نانو باید با جهت دادن تحقیقات برای حل معضلات
اساسی این کشور، از کاربردهای فناوری‌نانو استفاده مطلوبی نمایند.
همینک دولت هند با اختصاص بخشی از درآمدهای مالیاتی به هزینه‌های آموزش و پژوهش در
مدارس و دانشگاه‌ها، به دنبال ایجاد اقتصاد دانایی‌محور با استفاده از فناوری‌های
نوظهوری همانند فناوری‌نانو است.
در زیر برخی از اقدامات دولت هند به‌منظور توسعه فناوری‌نانو در این کشور آمده‌است:

۱٫ طرح ایندیانانو
این طرح که به‌وسیله ایالات متحده‌ آمریکا و جامعه هندی‌های مقیم آمریکا در «دره
سیلیکون» راه‌اندازی شده‌است، به همراه انجمن تحقیق و توسعه هند تلاش می‌کند تا
دانشگاه‌ها، شرکت‌ها، آزمایشگاه‌های دولتی و خصوصی، سرمایه‌گذاران، صاحبان مالکیت
معنوی و اتحادیه‌های راهبردی هند را هم‌سو و هماهنگ نماید.
۲٫ پروژه EuroIndia
اهداف این پروژه شامل شبکه‌سازی بین محققان هندی و اروپایی علاقه‌مند به فعالیت در
حوزه فناوری‌نانو، تدوین راهبرد همکاری بین هند و اروپا و ارتقای نوآوری با توجه به
مزیت‌های نسبی طرفین است.
۳٫ ایجاد پارک فناوری‌نانو در هند
این پارک با همکاری ایالت کارناتاکا ـ که به‌طور رایگان زمین مورد نیاز پارک را در
اختیار شرکت‌ها قرار می‌دهد ـ و دولت مرکزی دهلی ـ که ۲۵ میلیون دلار کمک مالی به
این مرکز اعطا می‌کند ـ ایجاد خواهد شد.

۴٫ تدوین رسالت فناوری‌نانو
ساختار رسالت فناوری‌نانو طوری تنظیم شده‌است تا بین تلاش‌های جامعه تحقیقاتی هم‌افزایی
ایجاد کند و باعث شروع برنامه‌های جدیدی گردد. توجه به همکاری‌های بین‌المللی از
عناصر اصلی این برنامه است.