متخصصان شیمی دانشگاه مازندران، روشی حساس و دقیق، جهت اندازه‌گیری ترکیبات آنتی اکسیدان، از جمله ویتامین C، در نمونه‌های زیستی طراحی نمودند.
اندازه‌گیری ترکیب‌های اکسیدان در نمونه‌های زیستی
متخصصان شیمی دانشگاه مازندران، روشی حساس و دقیق، جهت اندازه‌گیری ترکیبات آنتی اکسیدان، از جمله ویتامین C، در نمونه‌های زیستی طراحی نمودند.
در سال‌های اخیر، روش‌های مبتنی بر نورتابی شیمیایی به عنوان حساس‌ترین ابزار تشخیص در تحلیل‌های پزشکی مطرح است. علی‌رغم حساسیت بالا، مطالعات گسترده جهت افزایش گزینش‌پذیری و بهبود حد تشخیص این روش‌ها ادامه دارد. نظر به اهمیت میزان مصرف روزانه ویتامین C به عنوان مکمل غذایی، در این مطالعه پژوهشگران تلاش نمودند روشی گزینش‌پذیر، حساس و دقیق برای سنجش ترکیبات ضد اکسیدانی ، از جمله ویتامینC موجود در فراورده‌های دارویی ، بر پایه خواص این ترکیبات معرفی کنند.
روش پیشنهادی ساده و کم هزینه است و بدون نیاز به ابزارهای پیچیده، امکان سنجش مقادیر ویتامین C در فرآورده‌های دارویی را، قبل از معرفی به بازار فراهم می‌کند. با توجه به نتایج حاصل شده، این روش قادر به تعیین ویتامین C تا مقدار ۰/۰۱ میکروگرم در میلی لیتر در نمونه‌های استاندارد است. به کمک نتایج این طرح، می‌توان فعالیت ضد اکسیدانی کل نمونه‌های مختلف سنتزی و حقیقی را تعیین نمود. سنجش میزان گونه‌های اکسیژن فعال در محصولات غذایی و نمونه‌های حقیقی، که میزان آن‌ها در سلامت فرد اهمیت بسیاری دارد، از دیگر کاربردهای روش پیشنهادی است.
در این طرح تلاش شده است تا از نانوآلیاژ طلا/نقره و ترکیب امپلکس قرمز بعنوان عنوان تقویت‌کننده‌های سیستم نورتابی شیمیایی پراکسی اکسالات، به صورت همزمان استفاده شود. در این ترکیب، امپلکس قرمز، به عنوان فلوئورسانت و کاوشگر بیانگر سازوکار تأثیر ویتامینC بر سیستم نورتابی شیمیایی، عمل می‌کند.
سیده اولیا علیجانپور، دانشجوی دکتری شیمی تجزیه دانشگاه مازندران، در توضیح این ویژگی‌ها گفت: «نانو آلیاژ طلا/نقره علاوه‌بر فعالیت کاتالیستی در واکنش نورتابی شیمیایی، بستری جهت جایگیری امپلکس قرمز به عنوان فلوئورسانت فراهم می‌کند. با توجه به ویژگی‌های خاص واکنش‌های نورتابی شیمیایی، این ویژگی امکان دستیابی به سیستمی بسیار حساس با حد تشخیص پایین را فراهم می‌کند.»
وی توضیح داد: «در این تحقیقات ابتدا افزایش حساسیت و کاهش حد تشخیص سیستم نورتابی شیمیایی با تولید نانوآلیاژ طلا/نقره به عنوان کاتالیست و همراه نمودن آن با ترکیب امپلکس قرمز، بعنوان فلوئورسانت، ممکن گردید. امپلکس قرمز با خواص نورتابی منحصر به‌فرد، به عنوان کاوشگر به‌کار می‌رود. مشاهده فلوئورسانس ناشی از امپلکس قرمز در غیاب ویتامین C، دقایقی بعد از پایان واکنش نورتابی، بیانگر حضور هیدروژن پراکسید، به عنوان اکسنده، در سیستم نورتابی شیمیایی است. هیدروژن پراکسید و سایر شکل‌های فعال آن، اکسایش امپلکس قرمز و تبدیل آن به شکل دارای فلوئورسانس را ممکن می‌گردانند. اما حضور ویتامینC، با خاصیت ضد اکسیدانی، قادر به تجزیه هیدروژن پراکسید و مختل نمودن فرآیند نورتابی شیمیایی است. از این رو از سیستم نورتابی طراحی شده در سنجش میزان ویتامین C در فرآوردهای دارویی استفاده شد.»
این تحقیقات حاصل پژوهش محققان گروه شیمی دانشگاه مازندران بوده است که به دست محمد جواد چایچی (دانشیار گروه شیمی تجزیه دانشکده شیمی دانشگاه مازندران) و سیده اولیا علیجانپور صورت گرفته است و نتایج آن در مجله Journal of Luminescence (جلد ۱۳۴، شماره ۳، فوریه سال۲۰۱۳، صفحات ۱۹۵–۲۰۰) منتشرشده است.
