در یک پروژه تحقیقاتی جدید که توسط محققان دانشگاه فردوسی مشهد و گروه شیمی دانشگاه زنجان انجام شده، نانوذرات لاتکس چندمنظورهای با ویژگیهای رنگسنجی و فلورسانس توسعه یافتهاند که توانایی واکنش به تغییرات محیطی را دارند. این نانوذرات که به کمک روش پلیمریزاسیون امولسیونی یکمرحلهای ساخته شدهاند، کاربردهای وسیعی در زمینههای مختلف از جمله شناسایی اثرانگشتهای مخفی (LFPs)، ساخت جوهرهای ضد تقلب و دیودهای نوری ارگانیک (OLEDs) پیدا کردهاند. این تحقیق همچنین به توسعه موادی با خواص نوری متنوع پرداخته است که میتوانند در فناوریهای هوشمند و صنعتهای مختلف نقش مهمی ایفا کنند.
توسعه حسگرهای خودمولد برای بهبود خانههای هوشمند و فناوریهای پوشیدنی
محققان دانشگاه صنعتی شریف با هدف توسعه فناوریهای نوین در عرصه خانههای هوشمند و دستگاههای پوشیدنی، موفق به طراحی حسگرهای خودمولد لمسی، نور و گاز شدند. این حسگرها که بر اساس نانوژنراتورهای تریبوالکتریک ساخته شدهاند، قابلیت تولید انرژی از طریق تحریکات مکانیکی مانند ضربه، مالش و حرکت را دارند. این فناوری بهویژه در حوزههای سلامت و خانههای هوشمند کاربردهای گستردهای دارد، از جمله استفاده در سیستمهای تأمین انرژی، حسگرهای گاز، سوئیچهای لمسی و اینترنت اشیا. هدف این پروژه کاهش وابستگی به منابع خارجی انرژی مانند باتریها و ارائه راهحلهای پایدار و بدون آلایندگی است. با استفاده از مواد پلیمری و سرامیکی خاص، این حسگرها علاوه بر تأمین انرژی، نقش حسگری خود را نیز ایفا میکنند.
نانوکاتالیستهای تولید هیدروژن سبز با پایداری ۳۰۰ ساعته توسعه یافت
پژوهشگران دانشگاه تربیت مدرس ایران با همکاری دانشگاه علوم و فناوری الکترونیک چین موفق به طراحی و ساخت یک کاتالیست پیشرفته برای واکنش تکامل اکسیژن (OER) شدند؛ واکنشی کلیدی در فرآیند الکترولیز آب و تولید هیدروژن سبز. آنها با استفاده از یک روش سریع احتراقی، ترکیب نوینی از نانوساختارهای نیکل ـ آهن ـ سلنیوم را بر روی گرافن عمودی رشد دادند که با کربن نیتروژندار اصلاح شده است. این طراحی باعث افزایش چشمگیر تعداد سایتهای فعال، بهبود رسانایی الکتریکی و تثبیت فازهای کاتالیستی میشود.
دانشگاه شاهرود: الیاف نانویی خودترمیمشونده برای پوشیدنیهای هوشمند
محققان دانشگاه صنعتی شاهرود با همکاری پژوهشگران چندین دانشگاه معتبر بینالمللی از جمله دانشگاه KLE هند، دانشگاه پلیتکنیک شیآن و دانشگاه جنگلداری نانجینگ چین، موفق به طراحی و ساخت الیاف نانوساختاری شدند که ویژگی خودترمیمی، مقاومت در برابر خستگی و پیری و انعطافپذیری بالا را در کنار هم دارند. این دستاورد که بر پایه ترکیب پلییورتان و نانوبلورهای سلولز به دست آمده، میتواند تغییراتی در حوزه منسوجات پوشیدنی هوشمند ایجاد کند؛ چرا که یکی از چالشهای اساسی در این صنعت، ضعف الیاف رایج در برابر فشارهای مکانیکی و گذر زمان است. در آزمایشها مشخص شد این الیاف نهتنها ترکها و خراشهای سطحی را در ادوات پوشیدنی ترمیم میکنند، بلکه استحکام و کشسانی آنها پس از آزمونهای سخت نیز کاهش نمییابد.
استفاده از غشاهای نانوسیال هوشمند الهامگرفته از طبیعت
«بررسی انتقال گونههای باردار به کمک غشاهای نانوفلوئیدیکی هوشمند زیستتقلید» عنوان طرح پژوهشی سیدنظامالدین اشرفیزاده، استاد تمام دانشگاه علم و صنعت ایران است که اخیراً به پایان رسیده است.
ساخت حسگر پوشیدنی میکروفلوئیدیک برای پایش غیرتهاجمی دیابت
گروهی از پژوهشگران دانشگاه علم و صنعت ایران با همکاری دانشگاه تورنتو و دانشگاه علوم پزشکی تهران، حسگر پوشیدنی تازهای طراحی کردهاند که با استفاده از عرق بدن، نشانگرهای زیستی دیابت را بهطور لحظهای شناسایی میکند. این سامانه نوآورانه با فناوری میکروفلوئیدیک و فلورسانس کار میکند، قادر است ترکیبات استون و آمونیاک را با حساسیت بالا تشخیص دهد و دادهها را بهصورت مستقیم به گوشی هوشمند منتقل کند. چنین فناوریهایی میتواند پایش غیرتهاجمی، کمهزینه و در دسترس را برای بیماران در سراسر جهان بهویژه در مناطق محروم فراهم سازد.
بهبود فناوریهای پوشیدنی و مهندسی بافت با هیدروژل زیستتخریبپذیر رسانا
پژوهشگران دانشگاه دامغان با همکاری بیمارستان وابسته به دانشگاه پزشکی وِنژو، نوعی هیدروژل رسانای زیستی و زیستتخریبپذیر طراحی کردهاند که میتواند جایگزینی پایدار برای الکترودهای غیرقابلتجزیه در دستگاههای الکتروتراپی باشد. این هیدروژل علاوه بر رسانایی بسیار بالا، طی ۶۰ روز در خاک تا ۴۹ درصد تجزیه میشود و قابلیت استفاده در فناوریهای پوشیدنی و مهندسی بافت را نیز دارد.
طراحی کاتالیست نانویی با کاربرد صنعتی وسیع؛ از ضایعات بیودیزل تا سوخت پاک
پژوهشگران دانشگاه کاشان با همکاری دانشگاه کلگری و دانشگاه نگوین تات تان توانستند با استفاده از کاتالیستهای نیکلی نوین، گلیسرول زیستی را با کارایی بالا به گاز سنتزی تبدیل کنند. این روش نهتنها موجب استفاده از دیاکسیدکربن در واکنش و کاهش آلودگی میشود، بلکه راهی پایدار برای تولید سوخت و مواد شیمیایی ارزشمند از ضایعات فراهم میآورد.
اسپرمروباتها درمان ناباروری و انتقال هدفمند دارو را متحول خواهند کرد
پژوهشگران دانشگاه توئنته با همکاری چند مرکز علمی موفق شدند سلولهای اسپرم را به ریزروباتهایی زیستیـمغناطیسی تبدیل کنند که با میدانهای مغناطیسی هدایت میشوند و در تصویربرداری اشعه ایکس قابل ردیابیاند. این فناوری نوین میتواند علاوه بر درمان ناباروری، راهکارهایی تازه برای انتقال دقیق دارو و بررسی فرایند باروری ارائه دهد. آزمایشها نشان دادهاند که این سامانه زیستسازگار است و امیدهای تازهای برای آینده پزشکی تولیدمثل بهوجود آورده است.
توسعه نانوکاتالیستهای پیشرفته برای تولید پایدار گاز از ضایعات بیودیزل
پژوهشگران دانشگاه کاشان با همکاری محققان دانشگاه کلگری کانادا موفق شدند روشی نوین برای تبدیل گلیسرول زائد حاصل از تولید بیودیزل به گاز سنتز (syngas) توسعه دهند، دستاوردی که میتواند هم مدیریت پسماندهای صنعتی را بهبود دهد و هم در تولید سوختها و مواد شیمیایی ارزشمند نقش مهمی ایفا کند. گلیسرول، محصول جانبی فرایند تولید بیودیزل، معمولاً به دلیل حجم بالای تولید و ویژگیهای شیمیایی خود، مشکلات محیطزیستی ایجاد میکند و استفاده مؤثر از آن یکی از چالشهای صنایع زیستی محسوب میشود. این گروه با طراحی کاتالیستهای نانوساختار Ni-SiO₂.MgO، توانستند میزان تبدیل گلیسرول را به شکل قابلتوجهی افزایش دهند و فرایند CO₂ ریفورمینگ گلیسرول را به روشی پایدار و کارآمد تبدیل کنند. این کاتالیستها با بهرهگیری از نیکل و ترکیبات سیلیکا و منیزیا، ضمن پایداری بالا در دماهای عملیاتی شدید، بازدهی بالایی در تولید گاز سنتز از خود نشان دادند. اهمیت این پژوهش فراتر از مدیریت ضایعات است؛ زیرا گاز سنتز محصولی کلیدی در صنایع شیمیایی و تولید سوختهای پاک محسوب میشود و این روش میتواند گامی مؤثر در توسعه فناوریهای انرژی سبز و اقتصاد پایدار باشد. این دستاورد، نمونهای روشن از کاربرد فناوری نانو و کاتالیستهای پیشرفته در حل چالشهای محیطزیستی و انرژی است.