پژوهشگران یکی از شرکت‌های مرکز رشد واحد‌های فناور دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج موفق به طراحی و ساخت نگهدارنده و فیبرهای میکرواستخراج فاز جامد با استفاده از فناوری نانو شده‌اند.
ساخت دستگاهی با فناوری نانو که به پلیس مبارزه با مواد مخدر کمک می‌کند
نگهدارنده و فیبرهای میکرو استخراج جامد، روشی برای آماده سازی یک نمونه است که در آن جاذب به صورت پوشش پلیمری، نازکی (به ضخامت ۱۰ الی ۱۰۰ میکرومتر) به طول یک سانتی‌متر نشانده می‌شود، این پوشش همان فیبر است.
فیبر علاوه‌بر اینکه باید خاصیت جذب خوبی برای آنالیت‌ها (ترکیبات مورد نظر) داشته باشد تا در محفظه تزریق کروماتوگرافی گازی از بین نرود؛ بلکه باید در برابر حلال‌ها آلی نیز مقاوم باشد تا به هنگام جداکردن (واجذب) ترکیبات توسط حلال برای استفاده در کروماتوگرافی مایع در حلال آلی حل شود.
کاربرد این فیبرها استخراج و پیش تغلیظ نمونه‌ها (شامل آلاینده‌های زیست محیطی مانند انواع آفت کش‌ها و سموم مورد استفاده در کشاورزی، مواد دارویی، مواد غذایی، مواد مخدر، ترکیبات فرار_اسانس_ موجود در گیاهان و …) برای شناسایی و اندازه‌گیری کمی نمونه‌های با غلظت بسیار کم با قابلیت اتصال به انواع دستگاه‌های جداسازی مانند کروماتوگرافی گازی، کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و … است.
سیروان محمدی‌آذر، دکتری شیمی تجزیه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد واحد سنندج درباره فیبرها گفت: کار اصلی این محصول استخراج مواد در غلظت‌های بسیار کم است. این مواد پیش از ورود به دستگاه باید استخراج شوند.
وی با اشاره به دستگاه ساخت نگهدارنده و فیبرهای میکرواستخراج فاز جامد با استفاده از فناوری نانو افزود: درون این دستگاه یک سرنگ وجود دارد که جاذب (به‌عنوان قلب این دستگاه و به اندازه یک تار مو) روی آن قرار می‌گیرد؛ این جاذب نانوکامپوزیت است و مواد را به خود جذب می‌کند. پس از آنکه مواد جذب دستگاه شد به داخل غلاف کشیده می‌شود، سپس دستگاه حرارت می‌بیند.
محمدی آذر اضافه کرد: در نهایت هرآنچه به غلاف چسبیده است، وارد دستگاه می‌شود و پس از آن دستگاه تعیین می‌کند ترکیبات داخل یک گیاه متشکل از چه موادی است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد واحد سنندج افزود: در حالت عادی از یک حلال بسیار گران‌قیمت استفاده می‌شود و تعیین ترکیبات گیاه نیز زمان بر است. همچنین این مواد باید تبخیر شوند. چند مرحله باید طی شود تا مواد به داخل دستگاه تزریق شود؛ اما تمامی این مراحل در دستگاه ما در یک مرحله جمع شده است. همچنین از حلال سمی و گران‌قیمت نیز استفاده نمی‌شود. مواد نیز در کوتاه‌ترین زمان در یک مرحله استخراج می‌شوند.
وی تصریح کرد: این محصول ضمن اینکه برای شناسایی ترکیبات مواد گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای استخراج و اندازه‌گیری سموم آب و سموم و آفت‌کش‌های محصولات گیاهی مانند سیب، خیار و سبزی‌ها نیز کاربرد دارد. همچنین پلیس‌های مبارزه با مواد مخدر نیز می‌توانند در کمترین زمان مواد را استخراج کنند و به دستگاه بزنند.
محمدی آذر به وجه تفاوت این دستگاه با نمونه‌های مشابه اشاره کرد و در این‌باره گفت: مواد جامد را نمی‌توان به دستگاه‌های عادی زد؛ زیرا باید حلالی وجود داشته باشد. یک سری مواد نیز ناشناخته هستند و هنگامی که از حلال استفاده می‌کنیم امکان دارد به دستگاه آسیب بزنند؛ اما موادی که جذب و به این دستگاه تزریق می‌شوند هیچ گونه آسیبی به سیستم وارد نمی‌کنند؛ زیرا تبخیر شده‌اند و یک سری مراحل را نیز برای جذب طی کرده‌اند.
محقق این طرح خاطرنشان کرد: اکنون در نمونه‌های مشابه خارجی (با همین ابعاد و اندازه)، هفت نوع جاذب و سرنگ نگهدارنده استفاده شده است. قیمت آن نیز بیش از ۲۵۰ میلیون تومان می‌رسد؛ اما هزینه این دستگاه با همان کیفیت کمتر از یک دهم نمونه مشابه خارجی است.
محمدی آذر تأکید کرد: بسیاری از مواد در دانشگاه آزاد واحد سنندج آنالیز می‌شوند. برخی از استان‌ها نیز به‌علت آشنایی با محصول ما نمونه‌هایشان را برایمان ارسال می‌کنند؛ اما تاکنون حمایت زیادی از سوی مسئولان نشده‌ایم.
