|
بر اساس مطالعات آماری انجام شده، ایران از نظر تعداد اختراعات مرتبط با فناوری
نانو که در دفتر ثبت پتنت اروپا (EPO) ثبت شدهاند در رتبه بیست و دوم جهان قرار
دارد.
مطالعات و بررسی‌های صورت گرفته در حیطه علم‌سنجی نشان می‌دهد که فناوری نانو با
سرعت بسیار در حال رشد است و پیشرفت‌های اخیر در علوم و فناوری نانو، وقوع تغییرات
اساسی را در محدوده وسیعی از صنایع نوید می‌دهد که می‌تواند به کاربردهای جدیدی
منجر شود. با توجه به اهمیت اختراعات در توسعه هر فناوری، ارزیابی و تحلیل آماری
اختراعات مربوط به فناوری نانو می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر در سرمایه‌گذاری و
سیاست‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه در این زمینه کمک فراوانی نماید.
کارگروه سیاست‌گذاری و ارزیابی ستاد ویژه توسعه فناروی نانو با استفاده از پایگاه
اطلاعات پتنت QPAT به تحلیل اختراعات ثبت شده در فناوری نانو و تعیین جایگاه ایران
در این شاخص پرداخته است. پایگاه اطلاعات QPAT وابسته به گروه مالکیت فکری Questel
است که اطلاعات مربوط به اختراعات ثبت شده در بیش از ۷۵ دفتر ثبت پتنت در دنیا (دفتر
ثبت پتنت ایران جزء این دفاتر نیست) در آن موجود است.
در بین دفاتر ثبت اختراع در دنیا، دفتر ثبت پتنت آمریکا (USPTO)، ژاپن (JPO) و
اتحادیه اروپا (EPO) حجم بسیاری از اختراعات را پوشش می‌دهند که علت آن نقش مهم این
کشورها در تحقیقات و نوآوری، توان تجاری‌سازی بالا و بازار مناسب برای عرضه محصول
اختراعات است. بر اساس آمار بدست آمده ایران تا کنون پتنتی در زمینه فناوری نانو در
USPTO و JPO نداشته است؛ ولی در سال ۲۰۰۷، ۴ پتنت فناوری نانو درEPO منتشر کرده و
از این لحاظ در بین کشورهای صاحب پتنت در این دفتر ثبتی بطور مشترک با فنلاند،
برزیل و نروژ در رتبه بیست و دوم قرار گرفته است. آمریکا، ژاپن، آلمان، کره جنوبی و
فرانسه به ترتیب در رده‌های اول تا پنجم قرار دارند. از کشورهای منطقه نیز ترکیه
تنها یک پتنت فناوری نانو در سال ۲۰۰۷ در اروپا ثبت کرده است.
با احتساب تمامی اختراعات ثبت شده در کلیه دفاتر ثبتی موجود در QPAT، تعداد
اختراعات ایران در فناوری نانو در سال ۲۰۰۷ به ۵ اختراع می‌رسد و در جایگاه چهل و
دوم دنیا و سوم کشورهای اسلامی قرار می‌گیرد. آمریکا، چین و کره جنوبی سه کشور اول
هستند و ترکیه با ۱۴ و مالزی با ۶ اختراع در سال ۲۰۰۷ به ترتیب رتبه‌های سی‌ام و
چهل و یکم را بخود اختصاص داده‌اند.
از نظر موضوعی۳ پتنت از ۵ پتنت ایران در سال ۲۰۰۷ درباره کاربرد نانولوله‌های کربنی،
یک پتنت درباره فرآیند تولید نانولوله کربنی و یک پتنت هم درباره کاتالیست‌های
مبتنی بر مواد نانوحفره‌ای است. همچنین پژوهشگاه صنعت نفت با ۳ پتنت و دانشگاه
تهران با یک پتنت، تنها موسسات و دانشگاه‌های ایرانی صاحب اختراع در فناوری نانو
هستند. یک اختراع نیز بطور مشترک بنام یک محقق ایرانی و محققانی از سوئیس به ثبت
رسیده است.
تعداد اختراعات نانوفناوری ایران در سالهای قبل از ۲۰۰۷ تنها ۲ مورد است که مربوط
به همکاری محققان ایرانی با موسسات خارج از کشور است و در سازمان جهانی مالکیت فکری
(WO) ثبت شدهاند.
علت تعداد اندک پتنت‌های ایران در فناوری نانو علی‌رغم رشد قابل ملاحظه در علوم
نانو (مقالات ISI) را می‌توان با فاصله زمانی بین تحقیقات بنیادی و تولید فناوری
مرتبط دانست. رشد سریع مقالات بین‌المللی ایران در فناوری نانو از سال ۲۰۰۵ آغاز شد
و با توجه به فاصله ۳ تا ۱۰ ساله بین تولید علم و تولید فناوری و همچنین سیاست‌های
ستاد توسعه فناوری نانو در حمایت از نوآوری و تشکیل دفاتر خدمات تخصصی مالکیت فکری
در موسسات و پژوهشگاه‌های مختلف می‌توان انتظار داشت که تولید فناوری نیز در سالهای
آینده با رشد بیشتری همراه باشد.
فهرست اختراعات ایران در فناوری نانو در سال ۲۰۰۷ به همراه اسامی مخترعان و مالکان
پتنت‌ها در جدول زیر آمده است.
|
