صعود ۵ پله‌ای ایران در ثبت پتنت‌های نانو در سال ۲۰۲۰

در سال ۲۰۲۰، جمهوری اسلامی ایران ۵۷ اختراع در حوزه فناوری نانو در اداره ثبت اختراع آمریکا منتشر کرده است که از این تعداد ۳۷ مورد اختراع به ثبت رسیده (پتنت) و تعداد ۲۰ مورد درخواست ثبت اختراع منتشر شده هستند. در تعداد پتنت‌های نانو در USPTO، ایران در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹، ۱۳۱ درصد در تعداد و ۵ پله در رتبه رشد داشته و در جایگاه ۱۹ام جهان قرار گرفته است.

براساس اطلاعات استت نانو در سال ۲۰۲۰ مجموعاً ۲۲۴۶۲ اختراع در زمینه فناوری نانو در اداره ثبت اختراعات آمریکا (USPTO) و ۵۲۹۲ اختراع نانو نیز در دفتر ثبت اختراعات اروپا (EPO) منتشر شده است. نزدیک به نیمی از این اختراعات متعلق به کشور آمریکا است. کره جنوبی، چین، ژاپن و تایوان کشورهای بعدی در این رده‌بندی هستند. ایران با ثبت ۳۷ پتنت نانو با ۵ رتبه صعود در رتبه نوزدهم دفتر ثبت USPTO قرار دارد.

بر اساس تعریف استاندارد (ISO/TS 18110) اختراعاتی در حوزه فناوری نانو قرار می‌گیرند که حداقل دارای یک ادعا (Claim) مرتبط با فناوری نانو باشند و یا بر اساس کدهای طبقه‌بندی IPC دارای کد مرتبط با حوزه فناوری نانو باشند. بر اساس بررسی آماری انجام گرفته از بانک داده Orbit مشخص شد که در سال ۲۰۲۰ مجموعاً ۲۲۴۶۲ اختراع در زمینه فناوری نانو در اداره ثبت اختراع آمریکا منتشر شده است. از این تعداد اختراع، ۹۵۶۱ مورد پتنت نهایی (Granted patents) و ۱۲۹۰۱ مورد مربوط به درخواست های ثبت اختراع منتشر شده (Published patent applications) است.

بر همین اساس برای اداره ثبت اختراع اروپا در سال ۲۰۲۰ مجموعاً ۵۲۹۲ اختراع در زمینه فناوری نانو منتشر شده است که از این تعداد ۳۱۳۸ مورد پتنت و ۲۱۵۴ مورد مربوط به درخواست‌های ثبت اختراع منتشر شده در حوزه فناوری نانو است. پتنت‌های ثبت‌شده در EPO حدود ۶/۲۳ درصد پتنت‌های USPTO است که این میزان در مقایسه با سال ۲۰۱۹ (۲۳٫۴ درصد) افزایش کمی نشان می‌دهد. مقایسه این سهم برای سال‌های ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ با مقادیر به ترتیب ۱۸، ۲۰، ۶/۲۳ و ۴/۲۳ و ۶/۲۳  درصد نشان می‌دهد که روند صعودی به یک مقدار نسبتا ثابت در سه سال اخیر تبدیل شده است. به‌عبارتی دیگر این عدد نشان‌دهنده توجه کشورهای مختلف و شرکت‌ها در سال‌های اخیر به بازار اروپا در مقایسه با بازار ایالات متحده است.

در جدول ۱ پتنت‌های کشورهای برتر در حوزه فناوری نانو در USPTO و EPO در سال ۲۰۲۰ آورده شده است. به‌دلیل اهمیت و تعداد بیشتر اختراعات در USPTO، رتبه‌بندی کشورها بر اساس تعداد پتنت‌های این دفتر انجام گرفته است.

جدول۱ تعداد پتنت‌های فناوری نانو ۱۰ کشور اول در USPTO و EPO در سال ۲۰۲۰ – رتبه‌بندی براساس تعداد پتنت در USPTO صورت گرفته است.

آمریکا با دارا بودن سهمی حدود ۴/۵۱ درصد از کل اختراع­های ثبت شده در حوزه فناوری نانو در USPTO رتبه اول را از این حیث داراست. این میزان در مقایسه با سال ۲۰۱۹ با سهمی معادل با ۸۴/۵۰ درصد اندکی افزایش را نشان می‌دهد. کره جنوبی و چین با اختلاف زیادی نسبت به آمریکا در این رتبه‌بندی در جایگاه دوم و سوم قرار دارند.

نکته قابل توجه در این لیست توجه ویژه کشورهای آسیایی از جمله عربستان، چین، کره جنوبی و تایوان در مقایسه با کشورهای آمریکایی و حتی اروپایی به حوزه و بازار اروپا است. در سال ۲۰۲۰، پتنت‌های نانوی کشورهای عربستان، چین، کره‌جنوبی و تایوان در EPO به ترتیب حدود ۱۰۸، ۳۱، ۲۷ و ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته رشد داشتند.

ایران در سال ۲۰۲۰ تعداد ۵۷ اختراع در حوزه فناوری نانو در اداره ثبت اختراع آمریکا منتشر کرده است که از این تعداد ۳۷ مورد اختراع به ثبت رسیده (پتنت) و تعداد ۲۰ مورد درخواست ثبت اختراع منتشر شده هستند. در تعداد پتنت‌های نانو در USPTO، ایران در سال ۲۰۲۰ نسبت به سال ۲۰۱۹، ۱۳۱ درصد در تعداد و ۵ پله در رتبه رشد داشته و در جایگاه ۱۹ام جهان قرار گرفته است. ولی تعداد درخواست‌های ثبت اختراع ایران در این فناوری در سال ۲۰۲۰ حدود ۱۶ درصد افت داشته و با توجه به این رشد منفی، با ۲ پله سقوط در جایگاه ۲۶ ام جهان قرار گرفته است. در حوزه فناوری نانو همانند سال‌های قبل ایران دارای هیچگونه اختراعی در اداره ثبت اختراع اروپا نیست.