یازدهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو، ۶ تا ۸ آبان ماه (چهارشنبه تا جمعه) در مرکز تربیت مربی سازمان فنی و حرفه‌ای کشور (کرج) برگزارشد.
یازدهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو با حضور ۱۱۰ دانشجو برگزار شد
در این دوره، ۱۱۰ نفر از دانشجویان در مقطع تحصیلات تکمیلی رشته‌های نانو با گرایش‌های مختلف در قالب ۱۱ گروه حضور داشته و با استفاده از تجارب اساتید مجرب و کارآزموده با مباحثی چون، کارآفرینی و روش‌های تجاری‌سازی تحقیقات دانشگاهی، پتنت و روش‌های مرور و جستجوی آن و تدوین بوم کسب‌و‌کار آشنا شدند.
برنامه‌های روز نخست یازدهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو شامل برگزاری کارگاه‌های آموزشی «فرایند تجاری‌سازی، طرح کسب و کار و مدل درآمدی»، «آشنایی با مباحث مالکیت فکری» و «فناوری نانو در ایران» و چندین جلسه گروهی بوده است.
مهندس رضا ایجادی، دبیر یازدهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو، در افتتاحیه این دوره افزود: «سال ۸۹ ستاد نانو پایشی را در میان دانشجویان و فارغ‌التحصیلان تحصیلات تکمیلی صورت داد و متوجه این موضوع شد که درصد بالایی از شرکت‌کنندگان در این پایش تصمیم دارند که به عنوان هیئت علمی در دانشگاه‌ها شاغل شوند! ستاد نانو از همان سال برای ترغیب دانشجویان به کسب و کارهای دانش‌بنیان اقدام به برنامه‌ریزی و اجرای این دوره‌ها کرد تا تغییر نگرشی را در دانشجویان و فارغ‌التحصیلان به وجود بیاورد.»
وی ادامه داد: «این دوره با دوره‌ها و سمینارهای دیگری که سراغ دارید تفاوت دارد و آن هم این است که این یک دوره آموزشی آکادمیک نیست. در این دوره حرف از بازار و کسب و کار است و قرار است که به شکل شبیه‌سازی شده، کسب و کار خودتان را پایه‌ریزی کنید.»
کارگاه آموزشی فرایند تجاری سازی، طرح کسب و کار و مدل درآمدی توسط دکتر ابراهیمی برگزار شد.
دکتر ابراهیمی با بیان اینکه مدل‌های مختلفی برای تولید محصول وجود دارد گفت: «خیلی از شرکت‌های بزرگی که امروز اسم آنها را زیاد می‌شنوید، به جای کار روی ایده خودشان، فناوری و ایده‌ای را که بازار می‌طلبید را خریده‌اند و توسعه داده‌اند.»
وی ادامه داد: «مراکز توسعه و نوآوری بر تبدیل دانش موجود در جهان به ثروت تمرکز دارند و با میزان تولید ثروت، و نه میزان تولید مقالات علمی ارزیابی می شوند. مهمترین هدف ایران از رویکرد به فناوری دستیابی به توسعه‌ی اقتصادی، سودآوری و افزایش ثروت ملّی است.»
دکتر ابراهیمی با تاکید بر اینکه مهمترین دارایی هر فرد عمر اوست افزود : «زمانی که دارید مهمترین پارامتر تعیین کننده کسب و کار شماست و باید قدر آن را بدانید. ثانیه‌های عمرتان که می‌گذرند و دیگر برنمی‌گردند، مهمترین چیزی است که در اختیار دارید. آن را صرف بهترین ایده‌ها باید کنید و فرصت‌سوزی نکنید.»
وی همچنین در خصوص بخش مشتریان بوم کسب و کار خاطرنشان کرد: «در بخش مشتریان بوم کسب و کار به این موارد باید توجه داشته باشیم که بازار حجیم و انبوه داریم یا بازار کوچک و گوشه‌ای؟ بازار بخش‌بندی شده را برای محصول خود انتخاب می‌کنیم یا تفاوت برای بخش‌های مختلف مشتریانمان ایجاد می‌کنیم. یا نه خط مشی چند جهت (بازار چند منظوره) را انتخاب می‌کنیم؟ باید در بخش مشتریان بوم کسب و کار این‌ها را تعیین کنیم.»
وی در پایان این کارگاه تصریح کرد : «منابع در دسته‌بندی کلی به منابع فیزیکی، منابع ذهنی، منابع انسانی و منابع مالی تقسیم‌بندی می‌شود. شناخت صحیح این منابع و به‌کارگیری صحیح آنها برای کسب و کار حیاتی است.»
کارگاه آموزشی «آشنایی با مباحث مالکیت فکری» نیز در نخستین روز این دوره توسط مهندس سعیدی و مهندس ختمی‌مآب برگزار و مباحث مربوط به دارایی‌های فکری ازجمله اختراع برای شرکت‌کنندگان بیان شد.
مهندس سعیدی در این کارگاه بیان کرد: «کانون پتنت ایران تحت نظارت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با در نظر گرفتن همه نیازمندی‌های مختلف محققان و شرکت‌های دانش‌بنیان، اقدام به استقرار واحدهای فعال در حوزه خدمات تخصصی فناوری در یک مجموعه متمرکز نموده است. این کانون که از سال ۱۳۸۴ به عنوان بخشی از ستاد ویژه توسعه فناوری نانو، فعالیت خود را آغاز نموده است، در سال ۱۳۹۳، با موافقت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در قالب «کانون پتنت ایران» امور مرتبط با حوزه مالکیت فکری و به شکل ویژه، ثبت اختراع را در تمامی رشته‌های علمی و فنی عهده‌دار شد. رویکرد کانون در طی این مدت به گونه‌ای بوده است که ضمن توانمند سازی نهاد‌های مالکیت فکری موجود در کشور و حمایت‌های مالی و مشاوره‌ای از ثبت اختراع در ادارات مالکیت فکری معتبر دنیا، به داوری و ارزیابی اختراعات حوزه فناوری نانو به عنوان مرجع رسمی استعلام اداره کل مالکیت صنعتی (مرکز مالکیت معنوی) بپردازد.»
وی خاطر نشان کرد: «یک اختراع باید شرایطی چون داشتن نوآوری در دنیا ( نه در ایران)، داشتن گام اختراعی و بدیهی نبودن، دارا بودن گام صنعتی و افشای اختراع را داشته باشند تا بتوان در ادارات ثبت اختراع آن را ثبت کرد.»
به گفته وی، با توجه به اینکه هرگونه انتشار مقاله داخلی، ISI، کنفرانس‌ها و حتی ارائه شفاهی نتیجه تحقیقات باعث از بین رفتن شرایط لازم برای ثبت اختراع می‌شود. (شرط عدم افشا) لذا توصیه می‌شود در صورتی که اساتید و دانشجویان قصد ثبت اختراع دارند، قبل از هرگونه افشای اطلاعات، آن را از طریق مراجع معتبر فایل نموده و پس از آن اقدام به انتشار مقاله نمایند.
آخرین کارگاه نخستین روز نیز با موضوع «فناوری نانو در ایران» با هدف معرفی وضعیت فناوری نانو در ایران و معرفی خدمات ستاد توسعه فناوری نانو توسط مهندس رضا ایجادی برگزار شد.
برنامه‌های روز دوم دوره با ارائه دکتر نظری آغاز شد. وی با تاکید بر آنکه ۵۰ درصد موفقیت انتخاب ایده درست است بیان کرد: «در ایده‌هایی که برای کسب و کار انتخاب می‌کنید و شکست می‌خورید، عددهای یک رقمی را فراموش کنید. در فضای کسب و کار بارها و بارها شکست می‌خورید و باید بتوانید بایستید و ادامه بدهید. باید بتوانید برایند فعالیت‌هایتان را به موفقیت نزدیک کنید. یعنی اگر ایده را درست انتخاب کنید به سادگی ۵۰ درصد این مسیر پر پیچ و خم را طی کرده‌اید.»
دکتر نظری ادامه داد: «ایده‌های ابداعی یعنی اینکه اصلا تا امروز چنین محصول و خدمتی در بازار وجود نداشته و جامعه تجربه‌ای از آن نداشته است. این ایده‌ها از ایده‌های جایگزینی ساده‌تر هستند چون رقیبی وجود ندارد. فقط باید مردم باور کنند که چنین چیزی برایشان مفید است و کارکرد لازم را برای آنها دارد. یعنی فقط مقاومت فرهنگی وجود دارد. البته یک سری مشکلات دیگر مثل گرفتن مجوزها و استانداردها را هم دارد چون تا امروز وجود نداشته و امروز برای تایید و تجویز آن باید تلاش کنید.»
وی افزود: «ایده‌های بهبودی از سایر ایده‌ها راحت‌تر وارد بازار می‌شوند چون مقاومت فرهنگی ندارند. فقط باید سعی کنید عادت مصرف را تغییر ندهید. مثلا اگر افزودنی برای روغن موتور ابداع کرده‌اید، باید این ماده را به روغن موتور معمولی اضافه کنید و از همان روش‌های توزیع و فروش، مزیت‌های کالای خود را معرفی کنید.»
دکنر نظری در پایان تاکید کرد: «برای اینکه بتوانید ظرفیت تفکر صنعتی و تجاری خودتان را افزایش دهید، در نمایشگاه‌های صنعتی شرکت کنید و در میان اصناف جستجو کنید. با این پیگیری‌ها و دیدن مشکلات و معضلات و رفتار فعالان صنایع گوناگون راهکارها و ایده‌های متنوعی به ذهنتان می‌رسد.»
گفتنی است، دکتر سید مهدی رضایت مدیر کارگروه منابع انسانی ستاد توسعه فناوری نانو برای بازدید از روند برگزاری یازدهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو و نشست با شرکت‌کنندگان دوره در دومین روز در محل برگزاری این دوره حاضر شد و برای شرکت کنندگان سخنرانی داشت.
در ادامه برنامه‌های دومین روز و در کنار برگزاری جلسات منسجم گروهی دهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو، کارگاه‌های آموزشی مجزا برای آموزش عملی جستجوی پتنت توسط دکتر حسن علم‌خواه برگزار گشت.
دکتر علم‌خواه، جلوگیری از تحقیقات تکراری، جلوگیری از نقض احتمالی حقوق سایرین، جلوگیری از پرداخت هزینه‌های اضافی، و یافتن ایده‌های جدید را از جمله دلایل و اهمیت جستجو پتنت‌های مرتبط با حوزه پژوهش هر فرد دانست و افزود: «اطلاعات موجود در پتنت‌ها ویژگی‌های بسیاری دارد. گستردگی موضوعات و اطلاعات، شرح دقیق مطالب، ساختار واحد، اطلاعات متمرکز، دسترسی آسان، هزینه ناچیز، طبقه‌بندی استاندارد و روش‌های جستجوی مختلف از جمله ویژگی‌هایست که می‌توان برای آن نام برد.»
به گفته وی، متن کامل بیش از ۲۸میلیون پتنت در پایگاه اینترنتی www.freepatentsonline.com قابل دریافت است و این منبع بسیار مناسبی برای کسب‌و‌کارهاست تا بتوانند از فرصت‌های تجاری موجود بازار بهره‌برداری کنند.
دکتر علم‌خواه در خصوص بانک‌های اطلاعات پتنت خاطر نشان کرد: «چند دسته‌بندی بانک‌های اطلاعات پتنت داریم که بر اساس سطح فراگیری محتوا دسته‌بندی شده‌اند. سطح ملی مانند اداره ثبت اختراعات آمریکا، سطح منطقه‌ای، سطح بین‌المللی و سطح جهانی مانند freepatentsonline. بانک‌های اطلاعاتی جهانی هم نمونه پولی دارند مانند www.orbit.com، و هم بانک اطلاعاتی رایگان دارند مانندwww.freepatentsonline.com؛ در این کارگاه جستجوی ما بر مبنای freepatentsonline است.»
مشاوران کسب‌و‌کار با حضور در کنار جلسات گروهی شرکت‌کنندگان دوره، سعی در بهبود نگرش شرکت‌کنندگان به مفاهیم تجاری‌سازی داشتند.همچنین اعضای گروه‌ها نیز با مطرح کردن پرسش‌های خود، ابهامات موجود در اطلاعات بوم کسب‌وکارشان را رفع می نمودند.
کارگاه آموزشی مدل کسب و کار؛ داستان موفقیت و شکست شرکت‌های فناوری نانو به عنوان آخرین کارگاه این دوره در سومین روز برگزار و مهندس جعفری چند نمونه از شرکت‌های موفق و ناموفق و دلایل موفقیت و یا شکست را برای شرکت‌کنندگان تشریح نمود.
مهندس جعفری افزود: «مدل‌های مختلفی برای شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد. یکی از آنها مدل همکاری شرکت دانش‌بنیان و شرکت صنعتی است. گروه صنعتی وحید و شرکت پارسا پلیمر شریف با چنین مدلی همکاری می‌کنند و توانسته‌اند محصولات مبتنی بر فناوری نانو را به بازار عرضه کنند. در واقع این همکاری منجر به تولید محصولاتی شده که توانایی رقابت با نمونه‌های مشابه خارجی دارد.»
وی ادامه داد: «برای ایجاد ارتباط بین شرکت‌های بزرگ صنعتی و شرکت‌های دانش‌بنیان کوچک باید به نکات مختلفی توجه شود که ستاد با شناخت صحیح نیاز صنایع و با شناسایی فناوری‌هایی که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان قابلیت تجاری‌سازی دارند، آنها را مدنظر دارد.»
مهندس جعفری تصریح کرد: «شما به عنوان یک فناور باید بتوانید مدل همکاری و توسعه دانش فنی خود را به خوبی انتخاب کنید. شاید زمانی لازم باشد بخشی از سهام شرکت خود را بفروشید؛ شاید زمانی لازم باشد به عنوان یک فناوری در یک شرکت بزرگ صنعتی فعال شوید. شاید لازم باشید با چند فناور دیگر تشکیل یک تیم دهید و کارتان را توسعه دهید. قطعا با انتخاب هر کدام از آنها سود و درآمد شما تغییر می کند. پس باید بتوانید با لحاظ کردن عمر فناوری، میزان سود و امکاناتتان بهترین مدل را انتخاب کنید.»
نهایتا در پایان این دوره نیز در بخش ارائه بوم کسب‌و‌کار به داوران و ارائه توضیحات تکمیلی شرکت‌کنندگان در خصوص سوالات و ابهامات داوران، نماینده گروه‌ها طرحشان را معرفی کرده و به سوالات هیئت داروان پاسخ دادند.
شایان ذکر است، مدیرعامل شرکت فناوران نانومقیاس، رئیس هیئت مدیره شرکت بسپار پیشرفته شریف و مدیر انجمن‌های علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر به عنوان هیئت داوران یازدهمین دوره توانمندسازی نیروهای انسانی فناوری نانو حضور داشتند.
با توجه به معیارهای داوری و شاخص‌های از پیش اعلام شده، برگزیدگان یازدهمین دوره توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو در مراسم اختتامیه دوره معرفی و از آنها تقدیر به عمل آمد.
علاقمندان می‌توانند جهت کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این دوره‌ها و همچنین شرکت در دوازدهمین دوره به پایگاه اینترنتی دوره‌های توانمندسازی سرمایه‌های انسانی فناوری نانو مراجعه نمایند.
